Category Labaran Yau da Kullum

Fashewa: Tinubu ya jajantawa iyalan wadanda fashewar tankar man fetur ta shafa a jihar Nijar

Ta’aziyya
Daga Salif Atojoko
Abuja, Satumba 9, 2024 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu a ranar Litinin ya jajanta wa gwamnati da al’ummar Nijar kan fashewar tankar man fetur da ta afku a jihar a ranar Lahadi, wanda ya yi sanadin mutuwar mutane 48 da dabbobi.

A cewar Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Neja (NEMA) da hukumar kiyaye hadurra ta kasa (FRSC), mutane da dama ne suka jikkata a hatsarin, wanda ya hada da wata babbar mota makare da shanu da fasinjoji.

Tinubu ya jajantawa iyalan wadanda suka mutu da wadanda suka jikkata, Mista Bayo Onanuga, mai baiwa shugaban kasa shawara kan harkokin yada labarai da dabaru, a cikin wata sanarwa.

Ya ce shugaban ya kuma jajanta wa masu shagunan da bala’in ya rutsa da su, ya kuma yi addu’ar Allah ya jikan wadanda suka samu raunuka cikin gaggawa.

“Shugaban ya yabawa hukumomin bada agajin gaggawa na tarayya da na jiha bisa gaggawar daukar matakin da suka dauka.

“Hakazalika ya yabawa ‘yan Najeriya masu kishin kasa da suka yi gangamin zuwa wurin da lamarin ya faru domin taimakawa wadanda abin ya shafa.

Onanuga ya ce “Ya yi alkawarin ci gaba da bayar da goyon baya ga kokarin da ake na samar da agaji ga wadanda abin ya shafa.”

Tinubu ya umurci hukumomin gwamnatin tarayya da abin ya shafa kan harkokin sufuri da ababen more rayuwa da hanyoyin mota da su rubanya kokarinsu tare da hada kai da gwamnatocin jihohi don inganta tsaro da tsaron matafiya da mazauna. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/IKU
Tayo Ikujuni ya gyara

Asusun

Daga Salif Atojoko

Abuja, Satumba 5, 2024 (NAN) Mista Bill Gates, mataimakin shugaban gidauniyar Bill and Melinda Gates, ya dorawa gwamnatin tarayya da gwamnatocin jihohi fifikon bayar da kudade a fannin kiwon lafiya domin tabbatar da makomar ‘yan Najeriya.

Gates ya bayyana haka ne a jawabin da ya gabatar ga taron majalisar tattalin arzikin kasa (NEC) a ranar Larabar da ta gabata, wanda mataimakin shugaban kasa Kashim Shettima ya jagoranta a fadar gwamnati da ke Abuja.

Ya ce ajandar sabunta bege na Shugaba Bola Tinubu, duk da cewa yana da buri, zai bukaci a yi amfani da takaitaccen kudade cikin adalci.

“Idan ba tare da lafiya ba, ba za a iya samun dama ba. Bayan haka, fifiko ba tare da kuɗi ba kalmomi ne kawai. Kuma na san cewa a yanzu, ba zai yuwu a ba kowane fifikon kuɗin da yake buƙata ba.

“Wannan shine dalilin da ya sa yana da mahimmanci fiye da kowane lokaci a mayar da hankali kan yankunan da kuka san za su haifar da babban bambanci,” in ji Gates.

Ya bayyana cewa, a cikin shekaru 20 da suka wuce, duniya ta rage yawan yaran da suka mutu kafin su cika shekaru biyar da rabi sakamakon saka hannun jari a fannin kiwon lafiya a matakin farko kamar rigakafi na yau da kullum.

Sai dai ya ce a Najeriya, yara miliyan 2.2 ba su taba yin allurar riga-kafi ko daya ba.

“Ina tsammanin za ku yarda cewa idan ba a yi wa yara rigakafin cututtuka masu saurin kisa ba, ba komai.

“Kulawar farko ita ce ta farko – kuma wani lokacin, ita kaɗai – wurin tuntuɓar yawancin marasa lafiya tare da tsarin kiwon lafiya. Amma duk da haka, Najeriya na kashe Naira 3,000 kacal a fannin kiwon lafiya a matakin farko ga kowane mutum, a kowace shekara.

“Kusan kashi 70 cikin 100 na abin da kuke kashewa yana zuwa makarantar sakandare da manyan makarantu, idan aka kwatanta da kashi 30 kawai na kulawar farko,” in ji shi.

Gates ya bukaci gwamnatocin tarayya da na jihohi da su kara himma wajen ganin an sauya rabon.

“Ya rage ga kowace jiha ba kawai ta ba da fifiko ga lafiyar matakin farko a cikin kasafin ku ba har ma da bin diddigin sakin kudaden akan lokaci.

“Yin kasafin kuɗi na gaske yana buƙatar bayanai masu kyau. Bayanai na iya bayyana gaskiya mara dadi. Amma babu wata kasa da za ta iya yin shiri na gaba ba tare da fahimtar halin da ake ciki ba.

“Ba tare da ingantaccen tsari ba, tsarin kiwon lafiya ya lalace. Ba a biya albashi. Ba a kula da kayan aiki. Kayayyakin ba sa fitowa. Kuma bayan lokaci, marasa lafiya sun daina neman kulawa gaba ɗaya, ”in ji Gates.

Ya ce gwamnatin shugaba Tinubu ta riga ta dauki wani babban mataki na samar da ingantaccen tsarin kiwon lafiya na matakin farko, ta hanyar aiwatar da kyakkyawan tsarin da za a bi wajen bunkasa fannin.

Ya ce garambawul din zai tabbatar da cewa an yi amfani da duk wata Naira da aka kashe wajen kula da lafiya.

Ya ce gyare-gyaren ba za su iya kaiwa ga gaci ba ne kawai idan jihohi sun cika aikin da ya rataya a wuyansu a karkashin shirin sabunta bangaren kiwon lafiya na Najeriya, tare da fitar da wani bangare na kudaden.

“Na fahimci duk wannan yana da sauƙin faɗi fiye da aikatawa. Amma Najeriya ta riga ta tabbatar da cewa za ta iya samun babban ci gaba a fannin kiwon lafiya a matakin farko cikin kankanin lokaci.

“A shekarar da ta gabata, gwamnatin tarayya ta kaddamar da wani gagarumin kamfen na rigakafin cutar ta HPV.

“A cikin wata guda, Najeriya ta yi wa ‘yan mata fiye da 40 allurar rigakafin a hade a duk shekarar da ta gabata. A dunkule, Najeriya ta kai sama da ‘yan mata miliyan 12 da wannan rigakafin na ceton rai.

“Hakika abin mamaki ne. Kuma ina fatan za ku dauki darussa daga wannan yakin zuwa kokarin nan gaba,” inji shi.

Gates ya kuma yi kira da a saka hannun jari a fannin abinci mai gina jiki, wanda a cewarsa shi ne sanadin mutuwar kusan rabin yara.

“Lokacin da yara ke fama da rashin abinci mai gina jiki, sun fi fuskantar kamuwa da cututtuka masu saurin kisa. Hatta yaran da suka tsira daga rashin abinci mai gina jiki ba sa tsira.

“Yana dagula kwakwalwarsu da jikinsu ta hanyoyin da ba za a iya jujjuya su ba. Kuma sabbin bayanai sun nuna cewa kusan kashi daya bisa uku na yaran Najeriya na fama da tsangwama,” inji shi.

Sai dai ya ce akwai dalilin da zai sa a yi kyakykyawan fata domin Najeriya ta riga ta ba da umarnin cewa an samar da kayan abinci da suka hada da man girki da garin alkama da muhimman abubuwan gina jiki.

Ya kara da cewa masu bincike suna aiki don karfafa kubesan bouillon, kuma idan aka kara girma, kubewan bouillon na iya ceton rayuka 11,000 tare da hana sama da mutane miliyan 16 na cutar karancin jini a kowace shekara.

Ya ci gaba da cewa, duk da cewa an riga an wajabta wa kamfanoni da su karfafa wasu kayan masarufi, amma da yawa ba su cika cika ba.

“Haɗin gwiwar kamfanoni masu zaman kansu yana da mahimmanci a nan. Duk da yake abubuwan da za ku sa a gaba na iya bambanta, gwamnati da shugabannin ‘yan kasuwa duk suna son abu iri ɗaya: lafiya, wadata Najeriya.

“Kuna iya kiran shugabannin ‘yan kasuwa ku ƙarfafa su su cika umarni. Kuna iya aiki tare da su don samar da abinci mai gina jiki mafi araha da samuwa.

“Sa’an nan ya rage gare ku don tabbatar da abincin da jihohinku ke samarwa ta hanyar shirye-shiryen taimakon jin dadin jama’a ya cika ka’idojin da suka dace,” in ji Gates.

Ya ce duk mafita da ya bayar na bukatar zuba jari ta fuskar lokaci da kudi, kuma babu wata gwamnati da za ta iya yin hakan ita kadai.

Ya kara da cewa hadin gwiwa na da matukar muhimmanci, kuma ya zama wajibi kamfanoni masu zaman kansu su tallafa wa harkokin kiwon lafiya da abinci mai gina jiki.

“Ina fata ka san cewa kana da abokin tarayya a gidauniyar Gates. Sama da shekaru ashirin, masu ba da tallafinmu sun taimaka wajen magance wasu matsalolin da ba za a iya magance su ba a duk wuraren da na tattauna.

“Alkawuranmu ga Najeriya da Afirka sun ci gaba ne kawai cikin shekaru. Kuma ina sa ran samun ƙarin shekaru masu yawa na haɗin gwiwa,” Gates ya yi alkawari. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/AMM

=======

Abiemwense Moru ne ta gyara

Radda ya yi jimamin rasuwar  mahaifiyar marigayi Shugaba ‘Yar’aduwa Hajiya Dada

Ta’aziyya

Daga Zubairu Idris

Katsina, Satumba 3, 2024 (NAN) Gwamna Dikko Radda na jihar Katsina ya jajantawa iyalan marigayi shugaba Umaru Yar’adua bisa rasuwar Hajiya Dada, mahaifiyar marigayi shugaban kasar.

Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya, NAN, ya ruwaito cewa Hajiya Dada ta rasu ne a yammacin ranar Litinin tana da shekaru 102, bayan doguwar jinya.

Babban Sakataren Yada Labarai na Gwamnan, Mista Ibrahim Kaula-Mohammed ne ya bayyana haka ga manema labarai a ranar Litinin a Katsina.

Ya ce, “Da samun labarin rasuwar Hajiya Dada, Gwamna Radda nan take ya katse ayyukansa na Daura, ya garzayo Katsina domin bai wa iyalan wadanda suka rasu goyon baya a wannan mawuyacin lokaci.

Ya ce, “Martanin da gwamnan ya yi cikin gaggawa yana wakiltar ban girma da girmamawa ga dangin Yar’adua, duba da irin rawar da  suka taka a tarihin jihar.”

Ya bayyana cewa gwamnan ya samu rakiyar shugaban ma’aikatan sa, Alhaji Abdullahi Jabiru-Tsauri, da sakataren gwamnatin jiha (SSG), Alhaji Abdullahi Garba Faskari da dai sauransu.

A yayin ziyarar, Gwamna Radda ya bayyana kaduwarsa da rasuwar.

Ya kuma ba da tabbacin gwamnati a shirye take ta tallafa wa iyali musamman a lokacin da suke cikin bakin ciki.

NAN ta ruwaito cewa za a gudanar da sallar jana’izar marigayiyar a yau Talata da karfe 1:30 na rana a birnin Katsina.(NAN) (www.nannews.ng)

ZI/KLM

========

Muhammad Lawal ne ya gyara

Tinubu ya nuna jimamin rasuwar mahaifiyar marigayi shugaban kasa Yar’adua, Hajiya Dada

Makoki

Dgaa Salif Atojoko

Abuja, Satumba 2, 2024 (NAN) A ranar Litinin ne shugaban kasa Bola Tinubu ya jajantawa iyalan ‘Yar’aduwa bisa rasuwar Hajiya Dada.

Hajiya Dada, ita ce mahaifiyar marigayi tsohon shugaban kasa Umaru ‘Yar’aduwa, da kuma marigayi Janar Shehu ‘Yar’adua.

Marigayiyar ta rasu ne a daren ranar Litinin, kamar yadda mai magana da yawun shugaban kasar, Ajuri Ngelale, ya fitar a wata sanarwa.

Tinubu ya kuma mika ta’aziyyarsa ga Sanata Abdulaziz Yar’adua, al’ummar Jihar Katsina, da dimbin rayukan da marigayiyar ta shafa.

“Shugaban kasa na jimamin Hajiya Dada, amma duk da haka yana daukaka abin da ta bari na tausayi, imani, gaskiya, da kyakkyawar zumunci.

“Shugaba Tinubu ya yi addu’ar Allah ya jikan ta ya kuma tabbatar da cewa za a rika tunawa da uwargidan ‘Yar’Adua saboda goyon baya, zaman lafiya, farin ciki da ta sa wa mutane da yawa,” in ji Ngelale. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/YEN/

==============
Mark Longyen ne ya gyara shi

 Shettima ya goyi bayan laccar tsaro ta yankin Sahel da NAN zata shirya

Tsaro
Daga Salisu Sani-Idris
Abuja, Satumba 2, 2024 (NAN) Mataimakin shugaban kasa Kashim 
Shettima a ranar Litinin ya yi kira da a kara bayar da tallafi 
ga lacca ta kasa da kasa kan rashin tsaro a yankin Sahel.

Shettima ya bayyana haka ne a lokacin da ya karbi bakuncin 
shugabannin kamfanin dillancin labarai ta Najeriya (NAN) a 
karkashin jagorancin Manajan Daraktanta, Malam Ali Muhammad Ali, 
a fadar shugaban kasa da ke Abuja.

Mataimakin shugaban kasar ya jaddada muhimmancin hada kai, 
inda ya bayyana cewa shugaba Bola Tinubu na matukar sha’awar 
sha’anin tsaro a Najeriya, kuma ba zai dauki matakin da wasa ba.

Shettima ya kuma yi kira da a yi kokari na shiyya-shiyya da na 
gamayya don magance matsalar rashin tsaro a yankin Sahel na 
yammacin Afirka.

Ya lura cewa yanayin tsaro a yankin Sahel yana da matukar tasiri 
ga Najeriya da kuma kasashe makwabta.

Lakca ta kasa da kasa da NAN ke shirya ya dace sosai, musamman 
kan batun rashin tsaro a yankin Sahel.

“Matsalar tsaro a cikin al’umma abu ne da shugaban kasa ke 
matukar sha’awa kuma ba ya daukar matakin da sauki,” inji shi.

Shettima ya bayyana kwarin guiwar sakamakon taron.

Ya ce"Na yi imanin cewa tare da kimar mutanen da za su yaba da 
lacca, za ku fito da ra'ayoyi da dama kan yadda za a magance 
matsalar rashin tsaro a yankin Sahel ta hanyar da ta dace."

Tun da farko, Ali ya shaida wa mataimakin shugaban kasa 
Shettima cewa, taken taron shi ne "Rashin tsaro a yankin 
Sahel (2008-2024): Rarraba kalubalen Najeriya - Asali, Illoli da hanyoyin zabi".
Ya sanar da cewa, wanda zai jagoranci laccar da za a yi a ranar 
25 ga watan Satumba, shi ne Mohamed Ibn Chambas, tsohon 
shugaban hukumar ECOWAS.

A cewar sa, taron wani bangare ne na kokarin da NAN ke yi na 
fadada rawar da ta ke takawa fiye da yada labarai don ba da 
gudummawa sosai wajen tattaunawa kan kasa da magance matsalolin.

"NAN ta shirya lacca ta farko ta kasa da kasa a matsayin 
wani bangare na rawar da kafafen yada labarai ke takawa na 
fadada iyakokin ilimi da samar da hanyoyin magance matsaloli," 
in ji Ali.

Ya zayyana tsare-tsare da dama da ke da nufin inganta isar 
da sahihancin NAN, ciki har da bullo da yada shirye-shiryen 
yare.

Sauran wadanda suka halarci taron sun hada da Daraktan 
gudanarwa na NAN, Malam Abdulhadi Khaliel; Daraktan ayyuka 
na musamman, Muftau Ojo; Mataimakin Darakta na NAN kafofin yada labarai na zamani, 
Ismail Abdulaziz; da Sakatariyar hukumar, Ngozi Anofochi.
(NAN)(www.nannews.ng)

SSI/AMM

======

Abiemwense Moru ne ta gyara

Hajiya Dada, mahaifiyar marigayi Shugaba 'Yar'aduwa, ta rasu   

Hajiya Dada
Daga Zubairu Idris
Katsina, Satumba 2, 2024 (NAN) Mahaifiyar marigayi shugaban kasa 
Umaru Musa Yar’adua, wacce aka fi sani da Hajiya Dada ta rasu.

Hajiya Dada ta rasu ne a ranar Litinin bayan ta yi fama da 
rashin lafiya. Tana da shekaru 102.

Daya daga cikin ‘ya’yanta, Suleiman Musa-Yar’adua, ya sanar da 
rasuwar ta ranar Litinin a Katsina.

Hajiya Dada ta bar ‘ya’ya da yawa da jikoki da jikoki.

Daga cikin ‘ya’yanta akwai Sanata mai wakiltar Katsina ta 
tsakiya mai wakiltar mazabar Katsina ta tsakiya, Sen. 
Abdulaziz Musa-Yar’adua.

An shirya gudanar da sallar jana'izarta a ranar Talata da 
karfe 1:30 na rana. (NAN)(www.nannews.ng)
ZI/BRM
==========
Bashir Rabe Mani ne ya gyara

Kamfanin Dillancin L

abarai na Najeriya na taka muhimmiyar rawa fagen yada labarai — Shettima 

NAN

Daga Salisu Sani-Idris

Abuja, Satumba 2, 2024 (NAN) Mataimakin Sugaban kasa Kashim
Shettima ya kamanta Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya (NAN) a matsayin mai taka muhimmiyar rawa a fagen yada labarai.

Shettima ya bayyana haka ne a wajen wani taro da mahukuntan NAN, karkashin jagorancin Manajan Daraktanta, Malam Ali Muhammad Ali, a fadar shugaban kasa a ranar Litinin a Abuja.

Mataimakin shugaban kasar ya kuma bayyana cewa hukumar na taka rawar gani wajen dinke barakar bayanai da kuma tsara yadda za a tattauna batutuwan da suka shafi kasa.

Ya kara da cewa, “NAN na taka muhimmiyar rawa a fagen yada labarai na Najeriya, tare da taimaka wa wajen dinke barakar bayanai da kuma tsara maganganun jama’a kan al’amuran kasa.

“Hukumar ita ce babbar mai samar da abun ciki a nahiyar Afirka.”

”Har yanzu kuna da muhimmiyar rawar da za ku taka domin dukkanmu muna rayuwa kuma muna aiki a duniya bisa hanyoyin sadarwa.

“Ta hanyar sadarwa muke tsara ra’ayin jama’a; ta hanyar sadarwa muna gina gadoji na fahimta da ‘yan uwantaka.”

Shettima ya bayyana nadin Ali da Shugaba Bola Tinubu ya yi a matsayin Babban shugaban na NAN a matsayin “kwargin murabba’i a cikin ramin murabba’i.”

Ya ce, "Kai ƙwararren ƙwararren ƙwararrene kuma kana da tarihin 
magabata masu kyan gani.

“Don haka, a shirye muke mu yi mu’amala da maiikatar ku ku ta kowace 
hanya da kuke ganin ya kamata mu taka rawa kuma taron kasa da 
kasa da kuke shiryawa yana da kyau sosai.

“Musamman, batun da kuke ta faman yi a kai; rashin tsaro a 
yankin Sahel, a gaskiya matsalar rashin tsaro a kasar abu ne 
da ke tada hankalin Shugaba Bola Tinubu.

"Na yi imani tare da kimar mutanen da za su halarci wannan 
taron, za mu fito da batutuwa da dama, da ra'ayoyi da dama kan 
yadda za a magance matsalar rashin tsaro a yankin Sahel ta 
hanyar da ta dace, ba wai kawai ba."

Tun da farko, Ali ya shaida wa mataimakin shugaban kasar cewa 
ziyarar tasu ita ce domin jin ta bakinsa game da shirin lacca 
na farko na hukumar.

“A cikin wasikar da muka aike muku, mun ba ku fahimtar abin 
da laccar ta kunsa, ita ce irinta ta farko cikin kusan shekaru 
50 da kafa hukumar.

Ali yace, “Wannan shi ne karon farko da ake shirya lacca mai girman gaske 
a matsayin wani bangare na nauyin da ya rataya a wuyan kafafen 
yada labarai na bayar da gudunmawa da fadada iyakokin ilimi, 
don ba da gudummawa ga bangaren ilimi da nufin samar da mafita.

Taken lacca shine rashin tsaro a yankin Sahel (2008-2024): 
Rarraba kalubalen Najeriya — Farawa, Tasiri da Zabuka, da 
abin da ke akwai ga Najeriya.

Ali ya bayyana cewa, wanda ya jagoranci laccar da aka shirya 
shi ne wanda ya kware kan harkokin tsaro, tsohon shugaban 
ECOWAS, Mohamed Ibn Chambas.

Yace, "Tuni tsohon shugaban kasa Goodluck Jonathan ya amince ya zama 
shugaban taron.

“A safiyar yau ne Sarkin Musulmi ya tabbatar da kasancewarsa a 
ranar 25 ga watan Satumba a matsayin uban gidan sarauta.

"Daga cikin manyan manyan baki da ake sa ran akwai Oni na Ife, 
Obin Onitsha da sauran su."

Shubaban NAN din ya ba da tabbacin cewa hukumar ba ta rayuwa ba don 
samun nasarar gudanar da lacca ta duniya.

Ya ce hukumar da ke karkashinsa ta samu wasu gaggarumin ci gaba.

“Tun da muka karbi ragamar mulki watanni biyu da suka gabata, daya daga cikin wadannan shi ne mun fara watsa shirye-shirye a daya daga cikin manyan harsunan kasar nan.

"Mun fara tashar tashar Hausa ta harshen na hukumar kwanaki biyu da suka gabata, muna fatan kafin shekarar ta kare, a mafi akasarin nan da kwata na farko na shekarar 2025, manyan harsuna uku za su bayyana a cikin shirye-shiryen da ake yadawa a fadin kasar."

Ali ya kara da cewa hukumar na aiki tukuru domin sake bude wasu ofisoshinta da aka rufe, musamman a Turai.

“Daya daga cikin wadannan yana da matukar muhimmanci, tare da goyon bayan ku, yallabai, muna fatan sake bude ofishinmu na Landan.

“Kamar yadda kuka sani, Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya (NAN) ita ce babbar mai samar da labarai a nahiyar Afirka. Muna da masu biyan kuɗi da yawa da abokan hulɗar manyan gidajen watsa labarai na duniya." (NAN)

SSI/IS
=======
Ismail Abdulaziz ne ya'' gyara

Tinubu ya taya Shettima murnar cika shekaru 58 da haihuwa 

Taya murna 
By Salif Atojoko 
Abuja, Satumba 2, 2024 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu a ranar 
Litinin ya taya mataimakin shugaban kasa Kashim Shettima murnar 
cika shekaru 58 da haihuwa.

A wata sanarwa da mai magana da yawunsa, Ajuri Ngelale, shugaban 
kasar ya fitar, ya bayyana Shettima a matsayin malami, kwararren 
ma’aikacin banki, ma’aikaci kuma shugaba.

Shettima ya kasance Gwamnan Borno daga 2011 zuwa 2019 sannan 
kuma Sanata mai wakiltar Borno ta tsakiya daga 2019 zuwa 2023.

“Shugaba Tinubu yana hada kai da ‘yan uwa, abokai, da ‘yan 
majalisar zartaswa na gwamnati don yin bikin babban mai 
gudanarwa, mai magana, da bibliophile a wannan lokaci na 
musamman.

"Shugaban ya yabawa Shettima saboda himma da kuma 
hazaka da yake kawowa kan mulki.

“Shugaba Tinubu ya godewa mataimakin shugaban kasar bisa 
goyon bayan da ya ke bayar wa tare da yi masa fatan samun lafiya 
da kuma karin karfin da zai yi wa kasa hidima,” in ji Ngelale. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/JPE

=====

Joseph Edeh ne ya gyara shi