Category Uncategorized

Adalci

Da Alex Enebeli

Enugu, Aug. 25, 2025 (NAN) Sarkin Musulmi, Sa’adu Abubakar, Gwamnan Enugu, Peter Mbah, da kuma dan siyasar Afrika ta Kudu Julius Malema, sun bukaci lauyoyi su kare adalci da kuma kare hakkin talakawa.

Sun yi wannan kiran ne a yayin taron shekara-shekara na kungiyar lauyoyin Najeriya (NBA) na shekarar 2025 a ranar Lahadi a cibiyar taron kasa da kasa, Enugu. Taken shine ‘Ku Tsaya, Ku Tsaya Tsaye’.

Sarkin Musulmi ya bukaci lauyoyi da su tabbatar da cewa doka ta cika manufofinta ta hanyar inganta adalci, kare hakki, warware takaddama, da samar da tsarin ci gaban zamantakewa.

Ya lura cewa doka ta inganta tattalin arziki da ci gaban zamantakewa ta hanyar samar da yanayin da za a iya gani don hada-hadar kasuwanci da kuma haifar da sauyin zamantakewa ta hanyar dokoki masu dacewa.

A cewarsa, ba tare da doka ba, al’ummomi suna fuskantar rikici, rashin hanyoyin gudanar da dangantaka, tilasta doka, da kuma tabbatar da gaskiya ko rikon amana.

“A yau, adalci ya zama abin siye, talakawa suna fama da rashin adalci, yayin da masu hannu da shuni ke aikata laifuka kuma suna yawo kan tituna cikin ‘yanci,” in ji shi.

Ya yabawa taken taron, inda ya bayyana cewa hakan na nuni da aniyar tabbatar da bin doka da oda da kuma tabbatar da daidaito ga kowa da kowa ciki har da masu rike da madafun iko.

Sarkin Musulmi ya kara da cewa cimma hakan zai magance matsalar shugabanci a Najeriya, yana mai jaddada cewa doka da koyo ba sa rabuwa.

Ya kuma bukaci ci gaba da sauye-sauyen doka don kawar da take doka, daidaitawa tare da dabi’un al’adu, tabbatar da dacewa, da inganta ci gaba tare da inganta adalci na zamantakewa.

Da yake bayyana bude taron, Gwamna Peter Mbah ya ce gwamnatinsa na gina tsarin adalci wanda yake da gaskiya, da aiki da kuma amana da jama’a.

Mbah ya yi karin haske kan sauye-sauyen da gwamnatinsa ta yi, da suka hada da ‘yancin cin gashin kai na harkokin shari’a, wanda ya yi daidai da kundin tsarin mulkin kasar na 1999 (kamar yadda aka yi wa kwaskwarima), domin tabbatar da inganci da ‘yancin cin gashin kan kotuna.

Ya yi nuni da cewa, an gyara kotuna tare da yin kimiyartar da a duk shiyyoyin Sanatoci uku na Enugu, inda a yanzu haka babbar kotun ta tanadar da kayayyakin shigar da kara ta hanyar yanar gizo.

Ya kara da cewa, an fadada gidan kotun da ke Enugu Multi-door Court, inda ya zama abin koyi wajen warware rikicin kasuwanci da iyali a yankin.

A nasa jawabin, Malema ya ce lauyoyi na taka rawar da ba za a iya raba su ba a fafutukar kwato ‘yanci, a matsayin masu fassara dokoki da kare wadanda ba su da murya.

Ya bayyana cewa yayin da masu fafutuka ke zanga-zangar kuma gwamnatoci ke kafa doka, lauyoyi suna aiwatar da adalci a cikin kotuna kuma suna da matukar muhimmanci ga samun daidaito, daidaito, da nasarorin dimokuradiyya.

Malema ya bayyana wannan sana’a a matsayin sadaukarwa, hankali da fassara, wanda ya zama dole domin tabbatar da adalci da adalci a yanzu da kuma gaba.

Shugaban NBA, Mazi Afam Osigwe, ya yabawa Gwamna Mbah bisa karbar bakoncin da kuma Malema bisa amincewa da gabatar da babban jawabi a wurin taron.

Ya ce kasancewar Malema ya nuna cewa sana’ar shari’a wani bangare ne na fafutukar tabbatar da adalci, ‘yancin kai, da tattalin arziki a Afirka.

Osigwe ya bukaci lauyoyin Najeriya da su taimaka wajen samar da sauye-sauyen tattalin arziki ta hanyar yaki da cin hanci da rashawa, gyara tsarin mulki, saka hannun jari kan ababen more rayuwa, kirkire-kirkire, da kuma ilimin zamani.

Shugaban NBA na Enugu, Cif Venatus Odoh, ya bayyana kungiyar a matsayin mai kare doka da dimokuradiyya, yayin da ya yaba wa duk wadanda suka tabbatar an gudanar da taron a Enugu. (NAN) (www.nannews.ng)

AAE/KTO

=========

Edited by Kamal Tayo Oropo

Zabe

By Aderogba George

Abuja, Aug 23, 2025 (NAN) Shugaban Kasa, Bola Tinubu, zai sake lashe zaben shugaban kasa a 2027 idan shugaban kasa ya amince da mataimakin sa ke tsaida Kashim Shettima a matsayin abokin takararsa, in ji jigo a jam’iyyar APC, Farfesa Haruna Yerima.

Yerima, tsohon dan majalisar wakilai ne ya bayyana haka a lokacin da yake mayar da martani ga wata sanarwa da kungiyar kabilanci ta Arewa ta fitar a Abuja ranar Asabar.

Kungiyar ta bukaci shugaba Tinubu ya ajiye Sen. Shettima kuma ya guji maimaita tikitin musulmi da musulmi.

A cewar kungiyar, tilas ne Tinubu ya dauko Kirista daga jihohin Filato, Benuwai, da Taraba, domin kawar da fargabar cin zaben shugaban kasa.

Ya kara da cewa rike tikitin musulmi da musulmi zai baiwa ‘yan adawa damar yakin neman zabe

Sai dai Yerima ya ce karya ne kuma bai da tushe balle makama.

“Da’awar cewa jam’iyyar APC na iya yin rashin nasara a zaben shugaban kasa a 2027 idan har shugaba Bola Tinubu ya dauki mataimakin shugaban kasa Kashim Shettima a matsayin abokin takararsa mahaukaci ne kuma ba shi da tushe,” inji shi.

A cewarsa, rade-radin cewa tikitin Atiku Abubakar da Peter Obi za su kayar da na Tinubu/Shettima dan jajircewa ne kuma mai son siyasa ba tare da wani kwakkwaran goyon baya ba.

“Mun yi watsi da wannan magana ta wani Dominic Alancha na wata kungiya mara fuska, Northern Ethnic Nationality Forum, wanda ya bukaci Shugaba Tinubu ya janye Sen. Shettima, kuma ya guji maimaita tikitin Musulmi da Musulmi.”

Don ta ce kungiyar ta samu “dukkan hujjojin ta ne ba daidai ba saboda batun ajandar Musulunta an yi ta cece-kuce daga fadar shugaban kasa ta Tinubu ta hanyar dagewa da manufofinta na hada kai.”

“A cikin shekaru biyu da suka wuce na Shugaban kasa Bola Tinubu, duk suna shakkar  cewa gwamnatin APC ba ta karkata zuwa ga wata kungiya ta addini, abin mamaki ne dalilin da ya sa waccan kungiya mara fuska ke kokarin sake dawo da al’amarin da aka manta.

“Da’awar cewa ‘yan adawa za su tsige Shugaba Tinubu idan ya karbi Sanata Shettima a 2027, wata gazawa ce da ba ta da wata kwakkwarar hujja ko hujja.

“Shugaban kasa Bola Tinubu ne ya zabi mataimakin shugaban kasa Kashim Shettima bayan ya yi nazari sosai kan abubuwa daban-daban, duk wani yunkuri na dora abokin takararsa a kan shugaba Tinubu ba kawai zai ci baya ba, sai dai shugaban kasa da kansa ya yi watsi da shi.

“Shugaba Tinubu ba dan siyasa ba ne wanda wasu ‘yan siyasa masu shakku za su boye a karkashin wata kabila ta naman kaza don ingiza wani ajandar da ba za a iya sayarwa ba.”

Tsohon dan majalisar ya yi gargadi game da hada addini da siyasa, yana mai bayanin cewa “abin mamaki ne yadda wasu mutane ke jan ra’ayin addini kan batutuwan da ke da cikakken aminci da cancanta.

“Sen. Shettima ya kasance cikin himma da kwazo da cika aikin da shugaban makarantar ya ba shi.” (NAN)(www.nannews. ng)

AG/ADA

Deji Abdulwahab ne ya gyara

Mata

Toba Ajayi

Ilorin, Aug. 23, 2025 (NAN) Fasto Deji Isaac na Cocin Christ Glory da ke Ilorin, ya yi kira ga dukkan bangarorin gwamnati da su kara zage damtse wajen karfafa mata a fadin Najeriya, yana mai jaddada cewa da yawa na cikin kokawa da halin kunci da rashin kudi a cikin matsalolin tattalin arzikin kasar.

Da yake magana a wata hira da Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya (NAN) a ranar Asabar, Isaac ya jaddada bukatar gaggawa ga manufofin da aka yi niyya don tallafawa kasuwancin mata, sana’o’i, da ci gaban kansu.

“Ya kamata gwamnati ta kara mayar da hankali wajen gina mata ta hanyar tallafa wa sana’o’insu da sana’o’insu.

“Suna buƙatar samun lamuni na kasuwanci da horar da sana’o’i kyauta wanda ba wai kawai zai inganta rayuwar su ba har ma da bayar da gudummawa mai kyau ga ci gaban al’umma,” in ji shi.

Malamin ya bayyana cewa mata da dama na cikin takaici saboda rashin tallafi sannan ya yi kira ga kungiyoyi masu zaman kansu da su kara kaimi wajen ganin an shawo kan wannan gibin.

“Mata masu ginin ƙasa ne kuma sun cancanci kulawa ta musamman don bunƙasa.

“Kada kungiyoyi masu zaman kansu su su dukufa kan aikin karfafawa ga Mata ba gwamnati ita kadai ba,” in ji shi.

Isaac ya sake nanata cewa karfafawa mata ba wai wajibi ne kawai na zamantakewa ba, har ma da dabarun saka hannun jari a makomar kasar. (NAN) ( www.nannews.ng )

LEX/CCN/AMM

==========
Chinyere Nwachukwu/Abiemwense Moru ya gyara

Bangaren kiwo Zai samu ci gaban N74bn nan da 2035 — Gwamnatin Tarayya 

Tattalin Arziki

Daga Felicia Imohimi
Abuja, Aug. 22, 2025(NAN) Gwamnatin tarayya ta ce fannin kiwo na da yuwuwar bunkasar tattalin arzikin na Naira Biliyam 74 nan da shekarar 2035 idan aka yi amfani da shi sosai, bisa hasashen da aka yi.

Mataimaki na musamman ga Ministan Dabbobi, Dokta Sale Momale, ya bayyana haka a wata hira da kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) a ranar Juma’a a Abuja.

Momale ya yi magana ne a gefen taron bita mai taken “Samar da zaman lafiya a tsakanin al’ummar Manoma da Makiyaya ta hanyar karfafa rawar da kafafen yada labarai ke takawa wajen bunkasa sana’ar kiwo a Najeriya.”

NAN ta ruwaito cewa shirin karfafa zaman lafiya da juriya a Najeriya (SPRING) ne ya shirya taron.

SPRING wani Ofishin ne na Ci Gaba na Ƙasashen Waje (FCDO) ne ke ba da tallafi tare da haɗin gwiwar ma’aikatar dabbobi.

Ya ce, don aiwatar da manufofi da tsare-tsaren ma’aikatar kiwo, akwai bukatar a kara wayar da kan al’umma, da samar da hanyoyin zuba jari a cikin sarkakkiya, da samar da zaman lafiya da zamantakewar al’umma.

Momale ya bayyana rawar da kafafen yada labarai ke takawa wajen gudanar da ayyukan wannan fanni.

Ya ce taron ya samar da hanyoyin musayar ra’ayi da kuma sanin mahalarta shirye-shiryen da suka ba da fifiko da nau’ukan aika sako domin cimma manufofin bunkasa sana’ar kiwo mai inganci a kasar nan.

A cewarsa, fannin kiwo a Najeriya na da dimbin damammakin da ba a yi amfani da shi ba, duk da haka yana fuskantar kalubale masu yawa da suka hada da rashin tsaro, rikicin makiyaya da manoma da kuma rashin fahimtar juna.

Momale, wanda ya ce ma’aikatar ta samar da dabaru don tafiyar da tsarin, ya lissafa manyan batutuwan da suka fi mayar da hankali a kai, wajen samar da ayyukan samar da kayayyaki daban-daban, da masu samar da kima a cikin manyan nau’in kiwo.

Ya ce, “jinsunan sun hada da tumaki, awaki, kiwon kaji, shanu da sauran dabbobi masu muhimmancin tattalin arziki.

“Muna da kwarin gwiwar cewa, shirya samar da kayayyaki a wannan fanni zai kawo sauyi a fannin, samar da guraben ayyukan yi, samar da rayuwa mai ɗorewa da kuma inganta ayyukan fannin a cikin shekaru masu zuwa, tare da samun bunƙasar Naira biliyan 74 nan da shekarar 2035.

“Za a iya cimma wannan ta hanyar dabaru da hanyoyin samar da kudade wadanda za su zaburar da matasa masu fa’ida sosai wadanda za su kasance masu jan hankalin matasa da mata matasa don samun damar saka hannun jari da shiga cikin samar da kayayyaki.

“Kiwo gabaɗaya suna fama da nau’ikan cututtuka daban-daban kamar na daji annoba da wuce iyaka kuma duk waɗannan suna buƙatar ƙwararrun ƙwararrun ƙwararrun fasaha, sani da ƙwarewa don sarrafa su.

“Ma’aikatar tana samar da hanyoyi da yawa tare da ba da damammaki don shiga tsakani a fannin.

“Za a horar da masu kera kayayyaki na gida tare da ba su basira da dabarun rigakafi.”

Jagoran bayar da shawarwari da hadin kai a shirin SPRING, Damian Ihekoronye, ​​ya bukaci kafafen yada labarai da su sake tunani a ko da yaushe kuma su kasance da ra’ayin rikice-rikice a cikin rahoton batutuwan da suka shafi noma da makiyaya.

Ya kuma bukaci ma’aikatar da ta zurfafa cudanya da ‘yan jarida tare da amfanar da su bayanan da za su yi amfani da su wajen ilimantar da jama’a da kuma wayar da kan jama’a.

“Ma’aikatar tana taimaka wa Najeriya ta fice daga tsoffin hanyoyin kiwon dabbobinmu, da sarrafa dabbobin mu zuwa hanyoyin zamani wadanda za su iya zama masu fa’ida ta fuskar tattalin arziki ga kowane dan Najeriya.

“Hakanan zai taimaka wajen rage rikice-rikicen da ba dole ba ne wanda galibi ke hade da bangaren noma .

“Muna da kwarin gwiwar cewa shirya noma tare da kiwo a karkashin ma’aikatar zai kawo sauyi a fannin da samar da guraben ayyukan yi, da kuma rayuwa mai dorewa.”

Ihekoronye ya ce hadin gwiwar SPRING da ma’aikatar an tsara shi ne don bunkasa fannin don ba da gudummawa ga tattalin arzikin kasa.

“Muna tafe ne daga bangaren samar da zaman lafiya, hadin kan al’umma tsakanin kungiyar manoma da makiyaya.

“SPRING tana ba da tallafi ga gwamnatin Najeriya don samar da kwanciyar hankali a Najeriya, yana baiwa ‘yan kasa damar cin gajiyar raguwar tashe-tashen hankula da kuma kara jurewa canjin yanayi.(NAN)(www.nannews.ng)
FUA/KO
==========

Kevin Okunzuwa ne ya gyara