Uncategorized - NAN HAUSA

Habibu Harisu
May, Sat, 2025

An nada Shugaban asibitin ƙwaƙwalwa ta Sokoto saurautar ‘Zaruman Kware

An nada Shugaban asibitin ƙwaƙwalwa ta Sokoto saurautar ‘Zaruman Kware’

Sarauta

Daga Habibu Harisu

Kware (Jihar Sokoto), 31 ga Mayu, 2025 (NAN) Hakimin Kware a Jihar Sakkwato, Alhaji Muhammadu Dan’iya, ya ba wa Shugaban Asibitin Ƙwaƙwalwa ta Tarayya da ke Kware, Farfesa Shehu Sale, sarautar gargajiya ta ‘Zaruman Kware’.

Kamfanin Dillancin Labarai na NAN ya ruwaito cewa Dan’iya ne ya nada shi a ranar Asabar din da ta gabata a daidai lokacin da Sale ya kai karshen shugabancin sa.

Da yake jawabi a wajen bikin, sarkin gargajiyan ya bukaci Sale ya ci gaba da gudanar da ayyukansa na ci gaban al’umma.

Dan’iya ya ce an ba da sarautar gargajiya ne domin a gane irin gudunmawa da ci gaban da Sale ya bayar a lokacin da yake kula da asibitin da sauran al’ummar Kware.

Ya bayyana cewa Sale, babban mai horaswa, ya samar da sauye-sauye masu yawa a asibitin ta hanyar dumbin ci gaban ababen more rayuwa da inganta ayyukan hidima.

A cewarsa, mai bikin, a lokacin da yake rike da mukamin, ya dauki ’yan asalin Kware da dama, tare da samar da ruwan sha ga al’umma da kuma tallafa wa duk wani nau’i na ayyukan al’umma.

Dan’iya ya jaddada cewa, “Ci gaba yana hada kan jama’a tare da samar da zaman lafiya,” yana mai kira ga sabon wanda aka nada da ya kasance mai gaskiya a dukkan ayyukansa na gaba.

Ya jaddada cewa sarautar ita ce ta farko da aka ba shi a masarautar don jin dadin irin rawar da Sale ya yi a asibiti.

Dan’iya ya bayyana cewa Sale ya cancanci wannan mukami na farko domin ya samar da ayyuka da ci gaban ilimi ga matasa da kuma fannin kiwon lafiya baki daya a fadin kasar nan.

Hakimin ya kuma kara karfafa masa gwiwa da ya ci gaba da kokarin samar da zaman lafiya da hadin kai a kasar nan da kuma kar ya manta da Kware a cikin ayyukansa na gaba.

Da yake mayar da martani, Sale ya nuna godiya ga basaraken gargajiyar bisa wannan gagarumin karramawa da aka yi masa, ya kuma yi alkawarin yin amfani da dimbin gogewar da yake da shi wajen bayar da gudunmawa mai ma’ana ga yankin.

Ya ce sarakunan gargajiya su ne masu kula da jama’a a matakin kasa, ya kuma ba da tabbacin samun karin goyon baya don ganin ya samu nasara a dukkan shirye-shirye da ayyuka.

A cewarsa, Kware yanzu ya zama gidansa na biyu domin tarihi zai gane shi a matsayin mutumin da ya rayu kuma ya ba da gudunmawa a lokacin da yake rike da mukamin daraktan kiwon lafiya na FNPH Kware.

Wani tsohon mataimakin gwamnan Zamfara Sen. Hassan Nasiha, ya godewa hakimin gundumar bisa wannan karramawar da aka yi masa, wanda ko shakka babu zai zaburar da Sale wajen kara ilimi da kuma yiwa dan Adam hidima.

Taron ya samu halartar mataimakin shugaban karamar hukumar Kware, Alhaji, Muhammad Umar, Wazirin Sokoto, Farfesa Sambo Wali-Junaid, jami’an gwamnati, abokai, ‘yan uwa da sauran manyan mutane daga sassa daban-daban na Najeriya.

NAN ta tuna cewa, Karamin Ministan lafiya da walwalar jama’a, Dr Iziaq Salako, a ranar Laraba ya kaddamar da wasu ayyuka da aka aiwatar a lokacin mulkin Sale.

Sun haɗa da: Cibiyar Nazarin Kwayoyin Halitta, Sashen Kulawa mai Tsari, Cibiyar Kula da Dogaro da Magungunan Mata da Yara na Yanki da Cibiyar Hatsari da Gaggawa.

“Sauran su ne; Dakunan kwanan dalibai da yawa, Makarantar Post Basic Nursing (Psychiatry), Cibiyar sadarwa, da Fasahar Sadarwa (ICT), Zaure da madadin samar da wutar lantarki, da sauransu.

Ministan ya bayyana cewa, ayyukan, ba tare da wata shakka ba, za su haifar da kyakkyawan sakamako ga marasa lafiya da ke tururuwa a asibitoci akai-akai. (NAN)( www.nannews.ng )

HMH/BRM

==========

Edited by Bashir Rabe Mani

Hadiza Mohammed-Aliyu
May, Thu, 2025

Uncategorized

Mun sami ci gaba a fannin zamantakewa da tattalin arziki – Tinubu

Ci gaba
Daga Salif Atojoko
Abuja, 29 ga Mayu, 2025 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu a ranar Alhamis ya ce gwamnatinsa ta samu ci gaba
wajen mayar da kasar nan kan turbar ci gaban tattalin arziki da zamantakewa.

Shugaban kasar ya bayyana haka ne a wata sanarwa da ya fitar a Abuja domin bikin cika shekaru biyu na mulkin sa.

“Lokacin da muka fara wannan tafiya, tare da fata da manufa kuma da dorewar hasashen hadin kan Najeriya da ci gaban kasar, na yi alkawari a gaban Allah da ’yan uwa na tinkarar kalubalen Nijeriya gaba daya.

“Mun sake fasalin sabuwar rayuwa a bangaren ma’adanai masu inganci a wani bangare na kokarin da muke yi na habaka tattalin arziki.

“Kudaden shiga ya karu sosai, kuma masu zuba jari suna kafa masana’antun sarrafa kayayyaki yayin da bangaren ke zubar da tsohuwar manufar mu ta tashar jiragen ruwa tare da rungumar sabuwar manufar kara darajar.”

Ya bayyana cewa gwamnatin sa ta kuma sake mayar da bangaren kiwon lafiya duk da cewa akwai matsala.

“Sama da Kananan Cibiyoyin Kiwon Lafiya 1,000 ne ake sake farfado da su a fadin kasar baki daya. Ana kuma kara inganta tsarin ingancin cibiyar lafiya ta karkara guda 5,500 a karkashin shirin mu na Renewed Hope Health.

“Muna kafa sabbin cibiyoyin kula da cutar kansa guda shida, uku sun shiryu muna ba da sabis na dialysis kyauta a manyan asibitocin matukan jirgi tare da ba da tallafi ga wasu.

“A karkashin shirin kula da lafiyar mata masu juna biyu na shugaban kasa, an yi wa mata sama da 4,000 tiyata kyauta, a karshe mun fadada tsarin inshorar lafiya daga miliyan 16 zuwa miliyan 20 cikin shekaru biyu.” Inji shi.

Shugaban ya ce gwamnatinsa ta kuma ba da fifiko wajen bunkasa jarin dan Adam a matsayin babban ginshikin dabarun ci gaban kasa.

“Don haka, mun fadada damar samun ingantaccen ilimi ta hanyar saka hannun jari da kuma tsarin ba da lamuni na dalibai don tallafawa marasa galihu a manyan makarantu.

“Ta hanyar shirin kiwon lafiya na Renewed Hope, gwamnatinmu ta fara samar da kayan aikin kiwon lafiya tare da tura kwararrun ma’aikata
zuwa wuraren da ba a yi aiki ba.

” Har ila yau, muna ƙarfafa matakanmu game da barazanar lafiyar jama’a tare da aiwatar da tsare-tsaren zuba jari na zamantakewa.”

A cewar shugaban, tsare-tsaren gwamnatin sa na karfafa matasa sun hada da samar da kudade, bunkasa sana’o’i, da samar da ayyukan yi.

“Ta hanyar tallafin mu na kanana na matsakaitan masana’antu MSME, muna ƙarfafa tsara na gaba da kuma magance rashin daidaito.

“A cikin aikinmu na ba wa ‘yan baya karfin gwiwa, mun dauki kwakkwaran matakai na sanya matasan Najeriya a jigon ci gaban kasa.

“Babu inda wannan ya fi fitowa fili kamar hukumar kula da harkokin kimiyya da kere-kere ta kasa (NASENI), inda mahukuntan na yanzu ke samun gagarumin ci gaba,” inji Tinubu.

A cewarsa, NASENI ta rungumi tsarin na fasahar zamani, ta bullo da tushen bayanai na zahiri, da aiwatar da sayayyar ta yanar gizo daga karshe zuwa karshe ta hanyar hadaddiyar tsarin ERP dinsa – wanda ya kafa sabon tsarin mulki ga cibiyoyin gwamnati.

“Ta hanyar jajircewa, shirye-shirye masu tasiri kamar Innovate Naija, Irrigate Nigeria, Shirin Maido da Kaddarori, da Renewable Energy and
Innovation Park a Gora, NASENI tana tafiyar da tsarin masana’antu a ma’auni.

“Daga hada motoci masu amfani da wutar lantarki da farfado da kadarorin da ba su da aiki, zuwa kaddamar da masana’antar Kayayyakin gaggawa
na gaggawa a Afirka, da horar da injiniyoyin mata marasa matuka ta hanyar shirin NASCAV, wadannan tsare-tsare na samar da ayyukan yi, da
dawo da martabar aiki, da bude wa matasanmu makoma mai yiwuwa.

“Wannan ita ce yunkurin da muka yi alkawari – gwamnatin aiki mai karfi da kuzari da kirkiro sabbin ‘yan Najeriya,” in ji shi.

Tinubu ya ce noma da samar da abinci su ne manyan abubuwan da suka sa a gaba a shirin gwamnatin sa na Renewed Hope.

“Mun kaddamar da tsauraran matakai don bunkasa samar da abinci a cikin gida, tallafawa manoma, da daidaita farashin kayan abinci.

“Mun kuma saka hannun jari wajen noman injiniyoyi ta hanyar sayo dubban taraktoci, sauran kayayyakin aikin noma, da takin zamani,” in ji shi.

Shugaban ya kuma ce a karkashin tsarin sabunta fata, gwamnatin tarayya ta ci gaba da gudanar da manyan ayyukan gina tituna da gyaran gyare-gyare
a dukkan shiyyoyin siyasa.

Ya ba da misali da wasu ayyukan hanyoyin da suka hada da titin Abuja-Kaduna-Zaria-Kano tagwayen hanyoyi, Mile-Otukpo-Makurdi mai lamba 9,
titin Legas-Calabar Coastal da kuma hanyar Abuja-Lokoja-Benin. Sauran sun hada da: Titin Enugu-Onitsha, titin Oyo-Ogbomosho, titin Sokoto-Badagry,
titin Enugu-Port Harcourt.

Ya ce titin Neja ta Biyu zuwa titin Bodo-Bonny a cikin daruruwan ayyukan tituna a fadin kasar nan.

Ya ce gwamnatinsa ta kuma kaddamar da wasu tsare-tsare na inganta samar da wutar lantarki ta hanyar inganta samar da wutar lantarki da samar da wutar lantarki da kuma saka hannun jari a bangaren makamashin da ba na amfani da hasken rana zuwa gidajen wuta da wuraren kasuwanci da masana’antu da makarantu da asibitoci.

Tinubu ya ce bisa tsarin dimokuradiyya da sabuntar kasa, gwamnatinsa na shirye-shiryen tarbar duniya nan ba da dadewa ba a Najeriya domin bikin Motherland.

“Wannan taro mai ban mamaki zai haskaka al’adunmu masu dimbin yawa, masana’antun kirkire-kirkire, da kuzarin jama’armu, zai baje kolin kyawun Najeriya ta hanyar yawon bude ido, al’adu, da kirkire-kirkire, tare da gayyatar duniya don sake gano al’ummarmu.

“Al’ummar Najeriya mazauna kasashen waje suna taka muhimmiyar rawa wajen kawo sauyi a kasarmu.

Kwarewarsu da saka hannun jari da kuma hangen nesa a duniya su ne mabuɗin wajen tsara makomar da muke nema.

Ya kara da cewa “a bisa la’akari, gwamnati ta bullo da tsare-tsare irin na kasashen waje da kuma lambar tantance bankin da ba mazaunin gida ba domin saukaka wa ‘yan Nijeriya da ke kasashen waje samun saukin saka hannun jari, da tsunduma da kuma bayar da gudunmawa mai ma’ana ga ci gaban kasa.”

Ya ce bikin na Motherland zai hada muryoyi daga sassan nahiyar da ma na kasashen waje a cikin wani muhimmin lokaci na hadin kai da manufa,
yana mai tabbatar da cewa Nijeriya ba ta zama jagora a Afirka kadai ba, a’a, kasa ce mai kwazo a duniya da ke shirye ta shiga, zaburarwa da jagoranci.

Shugaban ya amince da sadaukarwar da ’yan Najeriya da dama suka yi kuma suka ci gaba da yi yayin da gwamnatinsa ta sake mayar da kasar nan, ba na yau kadai ba, har ma na zamani da ba a haifa ba.

“Tafiyar mu ba ta kare ba, amma alkiblarmu a bayyane take, don haka kudurinmu na tunkarar kalubalen da ke kunno kai, da yardar Allah
muna da yakinin cewa mafi muni na bayanmu.

“Hakikanin tasirin manufofin mu na gudanar da mulki ya fara karbuwa, nan gaba na da kyau, kuma tare, za mu gina kasa mai karfi, mai dunkulewar Nijeriya wadda dukkanmu za mu yi alfahari da ita.(NAN)(www.nannews.ng)
SA/IS
======
Ismail Abdulaziz ne ya gyara

Hadiza Mohammed-Aliyu
May, Thu, 2025

Uncategorized

Canje-canjen haraji sun haifar da sakamako mai kyau – Tinubu

Haraji
Daga Salif Atojoko
Abuja, Mayu 29, 2025 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu a ranar Alhamis ya ce daya daga cikin nasarorin da gwamnatinsa ta samu shi ne jajircewarta na sake fasalin haraji, wanda ya fara samun sakamako may kyau.

Shugaban ya bayyana haka ne a cikin wata sanarwa da ya fitar domin murnar cika shekaru biyu da kafa gwamnatinsa.

Ya ce a karshen shekarar 2024, adadin harajin da kasar ta samu ya karu daga kashi 10 cikin 100 zuwa sama da kashi 13.5 cikin 100, wani gagarumin tsalle a cikin shekara guda kacal.

Ya ce hakan ya samo asali ne sakamakon ingantuwar tsarin kula da haraji da kuma tsare-tsare da aka tsara domin tabbatar da tsarin harajin ya zama mai inganci da inganci da samun ci gaba.

“Muna kawar da nauyin haraji da yawa, don saukakawa kananan ‘yan kasuwa samun bunkasuwa tare da shiga cikin tsarin tattalin arziki na yau da kullun, sake fasalin haraji zai kare gidaje masu karamin karfi da tallafawa ma’aikata ta hanyar fadada kudaden shiga da za a iya kashewa.

“Kayayyaki da ayyuka masu mahimmanci kamar abinci, ilimi, da kiwon lafiya yanzu za su ja 0% VAT.

“Hayar, sufurin jama’a, da makamashin da za a iya sabuntawa za a keɓe gabaɗaya daga VAT don rage tsadar gidaje.

“Muna kawo karshen zamanin barnatar da haraji Maimakon haka, mun gabatar da niyya kuma na gaskiya da ke tallafawa masana’antu, fasaha, da noma masu tasiri,” in ji Tinubu.

Ya kara da cewa, wadannan sauye-sauye ba wai batun kudaden shiga ba ne kawai, a’a, a’a, na kara habaka ci gaban tattalin arziki.

Misali, in ji shi, an mai da hankali ga matasa, wadanda kyakkyawan yanayin haraji don ayyukan dijital da aiki mai zurfi da karfi.

Ya ce ta hanyar samar da kwarin gwiwar fitar da kayayyaki zuwa kasashen waje, ‘yan kasuwan Najeriya za su samu damar yin gogayya a duniya.

Tinubu yace shirin gwamnatin sa na kasa guda daya ya inganta harkokin kasuwanci a duniya, ya kuma rage jinkirin da ake samu, ya kuma kara wa
Najeriya kwarin gwiwa.

“Don inganta gaskiya da rikon amana, muna kafa Hukumar Kula da Haraji, wata cibiya mai zaman kanta wacce za ta kare marasa galihu masu biyan haraji da kuma tabbatar da tsarin yana aiki ga kowa da kowa, musamman kananan ‘yan kasuwa.

“Mafi mahimmanci, muna aza harsashi don samun ci gaba mai dorewa ta hanyar bullo da sabuwar manufar kasafin kudi ta kasa.

“Wannan tsarin dabarun zai jagoranci tsarinmu na daidaita haraji, karbar rancen kudi, da kuma kashe kudade masu inganci.

“Wadannan gyare-gyare an yi su ne don rage tsadar rayuwa, inganta tattalin arziki, da gina tattalin arzikin da bai dace da kasuwanci ba wanda zai jawo jarin da kuma tallafawa kowane dan Najeriya.

“Tare, muna samar da tsarin da za a raba wadata, kuma ba a bar kowa a baya ba,” in ji Shugaban. (NAN)(www.nannews.ng)
SA/IS
=====
Ismail Abdulaziz ne ya gyara

Hadiza Mohammed-Aliyu
May, Thu, 2025

Uncategorized

Tinubu ya jaddada kudirinsa na tabbatar da tsaro a Najeriya

Daga Salif Atojoko
Abuja, May 29, 2025 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu ya ce gwamnatinsa ta himmatu wajen tabbatar da tsaro da
tsaron ‘yan Najeriya.

Shugaban ya bayyana haka ne a wata sanarwa da ya fitar a ranar Alhamis din da ta gabata don bikin cika shekaru biyu na mulkinsa.

“Idan ba a samar da ingantaccen tsaro na kasa wanda zai iya kare rayuka da dukiyoyi ba, tattalin arzikinmu ba zai yi aiki yadda ya kamata ba, kuma masu neman cutar da mu za su yi mana illa tare da kawo cikas ga rayuwarmu.

“A wajen gwamnatinmu, kare al’ummarmu da kuma rayuwarsu ta zaman lafiya shi ne babban abin da ya fi daukar hankali,” in ji Tinubu.

Ya bayyana cewa gwamnatinsa ta inganta hadin gwiwa a tsakanin jami’an tsaro, da kara gudanar da ayyukan leken asiri, da kuma tabbatar da jin dadin rundunar da jami’an tsaro.

“Ina amfani da wannan damar wajen jinjina wa jajircewa da sadaukarwar yau da kullum na hidimarmu maza da mata.

“Watakila ba koyaushe za mu shaida irin gagarumin kokarin da suke yi na kiyaye mu ba, amma muna amfana a kowace rana daga sakamakon
sadaukarwar da suka yi.

“Ko da ba mu yawaita gode musu ba, da son rai suna fuskantar haɗari don mu yi rayuwarmu cikin walwala ba tare da tsoro ba.

“Hukumomin mu na soji da ‘yan sanda da na leken asiri sun dukufa wajen mayar da martani a kodayaushe don fuskantar barazanar tsaro
da sabbin kalubale saboda aikin kishin kasa ne da suke bin al’umma mai godiya,” in ji shugaban.

Ya ce a cikin sabbin kalubalen tsaro, zai iya bayar da rahoton wasu nasarori.

Tinubu yayi bayani cewa wasu yankunan Arewa-maso-Yamma zuwa yanzu da ke karkashin ikon ‘yan ta’adda, dakarun soji sun maido da zaman lafiya, tare da kawar da barazana ga rayuwa da rayuwa.

Da nasarar da aka samu, ya ce manoma sun koma yin noman a kasa, kuma manyan hanyoyin da har zuwa yanzu masu hadari ga matafiya sun
samu tsaro.

“Hukumomin tsaron mu sun yi nasara sau da dama wajen kubutar da ‘yan kasar da aka sace daga hannun masu addabarsu.

“Na yi muku alkawari, za mu ci gaba da taka-tsantsan, kamar yadda na shaida wa jami’an tsaro a taron da suka yi na baya-bayan nan da su tashi tsaye wajen ganin sun kawo karshen wannan annoba ta miyagun mutane.

“Kowane dan Najeriya ya cancanci ya rayu ba tare da tsoro ba,” in ji shugaban.(NAN)(www.nannews.ng)
SA/BRM
=======
Bashir Rabe Mani ne ya gyara

Habibu Harisu
May, Sun, 2025

Uncategorized

JAMB ta fitar da sakamakon jarabawar UTME ta 2025 da a ka sake

Sakamako
Daga Funmilayo Adeyemi
Abuja, 25 ga Mayu, 2025 (NAN) Hukumar shirya jarabawar shiga jami’a ta JAMB ta fitar da sakamakon jarabawar shiga jami’a ta 2025 UTME da aka sake kwanan nan ga ‘yan takara a cibiyoyin da abin ya shafa.

Hakan na kunshe ne a cikin wata sanarwa da mai bai wa manema labarai shawara a Abuja, Dokta Fabian Benjamin ya raba wa manema labarai ranar Lahadi.

Benjamin ya ce daga cikin 336,845 da aka tsara a karshe, 21,082 ba su nan.

Ya ce duk da binciken da ake yi, binciken aikin ya kasance daidai (tsakanin 11% a cikin 2013 da 34% a cikin 2016).

Benjamin ya ce yayin da lamarin ya kasance abin takaici, ya ce ya kuma bayyana abubuwa masu ban tsoro da masu jarabawar da wasu masu mallakar Makarantu da cibiyoyin jarrabawar kwamfuta (CBT) ke aikatawa.

Wannan, in ji shi, ya ta’azzara rashin bin ka’ida.

“Idan za a iya tunawa, bayan kammala sake jarabawar, an gudanar da wani taro na manyan jami’an hukumar a duk jihohin tarayyar kasar nan domin duba sakamakon.

“A wurin taron akwai wasu fitattun mutane,” in ji shi.

Benjamin ya ce an gudanar da tattaunawa mai zurfi bayan nazarin rahoton jarrabawar sake tsayawa takara.

Ya ce an kafa kundin tsarin mulkin wani karamin kwamiti karkashin jagorancin Mataimakin Shugaban Jami’ar Budaddiyar Jami’ar, Farfesa Olufemi Peters, wanda kuma shi ne CEE, FCT, don tabbatar da cewa sakamakon yana cikin tsari.

Ya kara da cewa kafin a fitar da jarrabawar, CEEs ta sake duba aikin tare da ba da umarnin a gayyaci wani kwararre a fannin ilimin halin dan Adam, Farfesa Boniface Nworgu, ya yi nazari tare da amincewa da sakamakon da za a fitar a gaba.

Dangane da fitar da sakamakon dukkan masu jarabawar ba su kai shekaru ba, ya ce taron ya yanke shawarar cewa za a fitar da sakamakon da ba su kai shekaru ba (sai dai inda ake shari’a) wadanda suka yi kasa da ka’idojin da aka shimfida.

A cewarsa, sakamakon bai ba su damar shiga ba.

Ya ce a baya masu jarrabawar sun rattaba hannu kan wata yarjejeniya a yayin gudanar da rajistar tare da amincewa da cewa wadanda suka cika ka’idojin da aka gindaya ne kawai za a yi la’akari da su don shiga na musamman.

Ya ce an samu ‘yan takarar da ke da hannu a “WhatsApp Runs” da sauran miyagun laifuka da hannu wajen neman taimako ba bisa ka’ida ba.

“Taron ya jaddada cewa shawarar da ta yanke ba wai amincewa da ayyukan da ‘yan takara ke yi ba ne, a’a, a yi watsi da su har abada.

“Don haka an shawarci masu jarabawar da su guji shiga “WhatsApp da sauran kungiyoyi masu adawa da zamantakewa.”

Yayin da ya ke lura da sama da kashi 93 cikin 100 da suka halarci sake jarabawar, ya ce taron ya baiwa duk ‘yan takarar da ba su halarta ba damar shiga lokacin jarabawar share fage na shekara-shekara.

A cewarsa, an kuma mika wa ’yan takarar wadanda a kowane dalili suka rasa babbar UTME ta farko.

Ya bayyana cewa taron ya yi Allah wadai da yadda wasu cibiyoyi na CBT suke tafka munanan ayyukan rijista da jarrabawa tare da yanke shawarar cewa duk cibiyoyin CBT da ke da hannu a yi amfani da su ba tare da izini ba tare da gurfanar da masu hannu da shuni a gaban kuliya.

“Bugu da kari, an kama wadanda aka gano wadanda suka yi wa masu jarabawar rajista kai tsaye tare da gyara hotuna da na’urar nazarin halittu, a kuma gurfanar da su a gaban kuliya.

“Taron ya lura da matukar damuwa game da rawar da wasu cibiyoyi na koyarwa suke tafkawa wajen aikata munanan ayyukan jarabawa.

“Ya bukaci gwamnatoci a dukkan matakai da su dauki matakan da suka dace wajen tabbatar da cewa masu gudanar da cibiyoyin koyar da koyarwa sun kasance masu tsari, ba da lasisi da kuma sa ido akai-akai.

Ya kara da cewa “Wannan shi ne don dakile yunkurin masu jarrabawar bin tafarkin rashin gaskiya.”

Dangane da labarin kabilanci/bangaren jarabawar, ya ce taron ya nuna takaicin kokarin da wasu kungiyoyi ke yi na yin amfani da abin da bai dace ba wajen yada labaran kabilanci da bangaranci.

Benjamin ya ci gaba da cewa, wannan mummunan lamari ba a kai shi ga wani sashe na kasar ba, haka kuma ba wani sashe na kasar ne ya haddasa shi ba.

Ya jaddada cewa irin wadannan labaran na da hadari wajen kara ta’azzara rarrabuwar kawuna a tsakanin al’umma da ma ma’aikatan JAMB.

Sakamako na UTME na shekaru goma sha biyu da suka gabata kamar yadda aka nuna a tebur da ke ƙasa:

Kwatancen SAKAMAKON UTME TUN FARUWA DA CBT A 2013-2025 (NAN)(www.nannews.ng)
FAK/OJO

Hadiza Mohammed-Aliyu
May, Fri, 2025

Uncategorized

Shigar da Tinubu ya yi wajen bukin rantsar da Paparoma ya nuna juriya ga addini – Malamai

Tinubu
Daga Uchenna Eletuo
Lagos, Mayu 23, 2025 (NAN) Wasu limamai biyu, Farfesa Amidu Sanni, Babban Limamin Jami’ar Jihar Legas, da Fasto Charles Ighele na cocin Holy Spirit Mission, Ikeja, sun bayyana halartar shugaban kasa Ahmed Bola Tinubu a wajen taron kaddamar da Fafaroma Leo XIV a matsayin nuna juriya ga addini.

Malaman sun zanta da Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya (NAN) ranar Litinin a Legas.

NAN ta ruwaito cewa Tinubu, Musulmi, a ranar Lahadi, ya bi sahun sauran shugabannin duniya don halartar taron kaddamar da bikin a dandalin St. Peter’s Square, Rome.

Sanni ya ce ya kamata ‘yan Najeriya su rungumi ra’ayin ‘yancin kai na addini da kuma tsarin mulki na shugaba Tinubu domin samar da hadin kai.

A cewarsa, halartar taron na sa’o’i daya da Tinubu ya yi ya ba da kwarin gwiwa.

Ya kara da cewa “a matsayinsa na musulmi, shugaba Tinubu ya nuna ingancin ‘yancin kai na Musulunci, hada kai da ’yan kasa.

“Ya kuma yi wata ganawar sirri da shugabannin Katolika na Najeriya a karshen taron kaddamarwar, a lokacin da ya ba su tabbacin a shirye ya ke na mara wa manufarsu baya.

“Ya kuma yi kira ga Cardinals da su hada hannu wajen samar da bambancin ra’ayi don inganta hadin kan mu.”

Ya ce shugaban ya ci gaba da nuna goyon baya ga aikin hajjin Kudus, ya kara da cewa “saboda haka, na yi kira ga ‘yan Nijeriya da mu fara ganin kanmu a matsayin mutane masu ‘yancin bin addinin da suke so, mu kuma mutunta wannan zabin ba tare da barna
da son rai ko magudin zabe da tilastawa ba, ta hanyar yin koyi da Shugaban kasa wajen gudanar da ayyukanmu da wasu.

“Wannan ya nuna cewa hakuri da fa’ida ya zama wajibi don samun shugabanci nagari wanda ya kamata a yi koyi da shi a kowane mataki
domin tabbatar da zaman lafiya da ci gaban al’umma.”

Da yake tsokaci, Ighele ya ce bai yi mamakin kasancewar Tinubu a wajen bikin rantsar da shi a Rome ba.

A cewar Bishop din, matar Tinubu, Remi, sananniyar kirista ce.

Ya kara da cewa “ya kamata a yaba wa mutumin da bai hana matarsa zuwa coci ba, ya kamata mu yaba wa shugaban kasa kan hakan.

“Kasancewarsa a birnin Rome domin bikin rantsar da Paparoma ya kamata kowa ya yaba masa, hakan na nuna irin yadda yake da hakuri da addini.

“A matsayina na mai wa’azin Kalmar Allah, na gaskanta cewa ya kamata mu yabi wani sa’ad da mutum ya yi abin da yake nagari.

“Ni ba Katolika ba ne amma na yi farin ciki da ganinsa a talabijin a cikin sauran shugabannin.”

Ighele ya ce matakin da Tinubu ya ɗauka ya inganta haɗin kai na addini.

Yace akwai bukatar mu a matsayinmu na mutane mu fara ganin junanmu a matsayin mutane da Allah daya halitta.(NAN)(www.nannews.ng)
EUC/IGO
======= =
Ijeoma Popoola ce ta gyara

Hadiza Mohammed-Aliyu
May, Tue, 2025

Uncategorized

Babu wanda ke da kyakkyawar damar kayar da Tinubu a 2027 – Tanko Yakassai

Tinubu
Daga Francis Onyeukwu
Abuja, Mayu 20, 2025 (NAN) Wani dattijon Kasa, Alhaji Tanko Yakasai, ya ce a halin yanzu, babu wanda ke da damar kayar da Shugaba Bola Tinubu a zaben shugaban kasa na 2027.

Yakasai ya bayyana haka ne a wata hira da ya yi da Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya ranar Lahadi a Abuja.

Ya kuma ce a matsayinsa na jigo a kungiyar Arewa Consultative Forum, bai san da wani dandalin tattaunawa da arewa ta dauki matsaya na goyon bayan dan takara daga shiyyar a zaben shugaban kasa na 2027 ba.

“Ban ji wani da ya gabatar da wata shawara game da zaben shugaban kasa a 2027 daga Arewa Consultative Forum.

“Abin da ake yiwa lakabin Arewa Consultative Forum ko kuma kungiyar dattawan Arewa ra’ayi ne kawai, domin duk sassan arewa ba su da wani matsaya a kan hakan,” inji shi.

Yakasai ya ce ‘yan Najeriya su jira har sai ‘yan Arewa sun hadu su dauki matsaya a hukumance.

“A Najeriya a yau Bola Tinubu ne shugaban kasa, yana da ministocinsa da gwamnonin da ke mara masa baya.

“Wane ne kuma yake da duk abin da ake buƙata don shiga cikin takara tare da irin ƙarfin hali da ƙarfin don samun nasara kwatankwacinsa tare da Tinubu?”.

Yakasai ya ce baya ga jam’iyyar APC mai mulki da ke rike da mafi yawan jihohin, akwai wasu gwamnonin jam’iyyun adawa da ke goyon bayan Tinubu.

“Dukkanmu mu jira mu ga ko abun zai canza sosai, in ba haka ba a yanzu, rashin jituwar ta kasance a wajen sa (Tinubu) domin ban ga wani abu da zai hana shi cin zabe mai zuwa ba.

“Bai yi wani abu da ya sabawa arewa ba a fahimtata kuma arewa kadai ba za ta iya yanke hukuncin wanda zai zama shugaban kasar ba,” in ji shi.

A cewarsa, rikicin da ya dabaibaye wasu daga cikin manyan jam’iyyun adawa ya kara sassauta ra’ayin Tinubu na samun nasara a 2027.

Dangane da tantance gwamnati a cikin shekaru biyu da suka gabata, Yakasai ya ce ba zai yi haka ba, a yanzu.

Sai dai kuma ya shawarci ‘yan siyasar Najeriya da su kasance a kullum su kasance da muradun talakawa a tsakiyar ayyukansu da tsare-tsarensu.

“Ya kamata ‘yan siyasarmu su dauki siyasa a matsayin wasa mai kuzari kuma abin da zan ba su shawara shi ne su rika buga wasan bisa akida
da shirye-shirye.

“Bari su yi tunanin yadda suke son kasar ta kasance ba wai su zama ministoci, gwamnoni da shugaban kasa ba.

“Bayan mun zama duk wadannan kuma ba a yi wani abu don amfanin kasa ba, ba za mu samu sauki ba.

“Ya kamata su guje wa siyasar kabilanci da addini domin rashin mayar da kasarmu a matsayin jigon siyasarmu ya dade muna ciki,” in ji shi.

Dangane da abubuwan da zai iya danganta da dadewa da shi, Yakasai wanda zai cika shekaru 100 a watan Disamba ya ce baiwa ce daga Allah.

Ya ce mahaifinsa ya rasu yana da shekaru 107 kuma mahaifiyarsa ta rasu tana da shekaru kusan 100, ya kara da cewa idan aka yi la’akari da
biyun na iya haifar masa da dadewa.

“Ya’yana, jikoki da jikoki na sun fi 80 kuma har yanzu suna karuwa. Ina godiya ga Allah a kan waɗannan,” in ji shi.(NAN)(www.nannews.ng)
FEO/WAS
========
‘Wale Sadeeq ne ya gyara

Hadiza Mohammed-Aliyu
May, Tue, 2025

Uncategorized

Mu yi amfani da bambancin don samun wadata – Tinubu

Shugaban Bola Tinubu yana musanyar ta’aziyya da Paparoma Leo XIV, a wajen taron nada Paparoma a Rome, 18 ga Mayu, 2025.

Wadata
Daga Salif Atojoko
Abuja, May 20, 2025 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu ya bukaci ‘yan Najeriya da su yi amfani da bambance bambancen ra’ayinsu domin samun kwanciyar hankali da ci gaba cikin sauri.

Shugaban ya bayyana haka ne a ranar Lahadi a birnin Rome na kasar Italiya, lokacin da ya karbi bakuncin mambobin kungiyar Bishop-Bishop na Najeriya, Mista Bayo Onanuga, mai magana da yawunsa, ya sanar a cikin wata sanarwa.

Tinubu ya kuma yi kira mai tsawo ga shugabanni a dukkan matakai da su yi aiki domin ci gaban al’umma.

Yace “idan muka yi amfani da bambancin mu ba don wahala ba amma don wadata, fatan kasar shine kwanciyar hankali da ci gaba.”

Ya ce bar tarihi kasancewarsa shugaban Najeriya lokacin da aka kaddamar da sabon Paparoma a birnin Rome.

Bishof din Katolika na cikin tawagar Shugaba Tinubu zuwa taron nada Paparoma Leo XIV a ranar Lahadi.

Archbishop Lucius Ugorji, Archbishop na Owerri kuma shugaban kungiyar limaman cocin Katolika ta Najeriya, ya godewa shugaba Tinubu kan yadda suka kai ziyarar ta Vatican domin jana’izar marigayi Fafaroma Francis da kuma shaida bikin rantsar da Fafaroma Leo XIV.

Ya ce ci gaban ya nuna wani sabon zamani na dangantaka mai karfi tsakanin shugaban kasa da taron Bishops na Katolika.

“Kun kasance a gare mu a koyaushe, yanzu da kuka zo fadar Vatican, a duk lokacin da muka yi taronmu a Najeriya, za mu kuma gayyace ku, kuma muna fatan mu’amala da ku kamar yadda kuka iya yi da Uba mai tsarki,” in ji shi.

Archbishop Ignatius Kaigama na Abuja, Alfred Martins na Legas, da Mathew Hassan Kukah, limamin darikar Katolika na Diocese na Sokoto sun halarci ganawar da shugaban. (NAN)(www.nannews.ng)
SA/CHOM
=========
Chioma Ugboma ce ta gyara

Hadiza Mohammed-Aliyu
Apr, Fri, 2025

Uncategorized

NHRC, NACA sun yi kira da a samar da magungunan HIV/AIDS a cikin gida

Magunguna
Daga Olanrewaju Akojede
Legas, Afrilu 25, 2025 (NAN) Hukumar Kare Hakkokin Dan Adam (NHRC) da Hukumar Yaki da Cutar Kanjamau ta
Kasa (NACA) sun yi kira da a samar da na’urorin yaki da cutar kanjamau da kuma magunguna a gida domin magance karancin kudade a yaki da cutar.

An yi wannan kiran ne a lokacin bude taron kwanaki uku na masu ruwa da tsaki kan bita da aiwatar da shirye-shiryen yaki da wariya a karkashin dokar yaki da cutar kanjamau ta 2014.

Taron wanda ya samu halartar manyan baki daga sassan Najeriya, an gudanar da shi ne a otal din MSquare Whitehouse dake 23A Toyin Street a Legas.

Dukkan hukumomin biyu sun nuna damuwa bayan janye tallafin da gwamnatin Amurka ta yi wa shirin Majalisar Dinkin Duniya kan cutar kanjamau (UNAIDS), kungiyar da ke hada kai da kokarin yaki da cutar kanjamau.

Da yake jawabi a wajen taron, Babban Sakataren Hukumar NHRC, Dokta Tony Ojukwu, ya jaddada bukatar inganta bincike da ci gaba wajen samar da magungunan rigakafin cutar kanjamau da makamantansu.

“Najeriya ta yi wani kwarin gwiwa a shekarar 2014 ta hanyar kafa dokar yaki da wariya kan cutar kanjamau, bayan shekaru goma, mun yi fatan cimma manufofin dokar,” in ji shi. “Amma, a halin yanzu, jihohi 18 ne kawai daga cikin 36 na Nijeriya suka amince da dokar.

“Manufarta ta farko ita ce kawar da nuna wariya ga masu fama da cutar kanjamau, musamman a wuraren aiki, wuraren kiwon lafiya, da wuraren jama’a,”
Ojukwu ya kara da cewa.

Ya kara da cewa duk da ci gaban da aka samu, har yanzu babu cikakken bin doka a fadin kasar.

“Wannan shi ne dalilin da ya sa wannan taron masu ruwa da tsaki—domin hada kan muryoyi, da tabbatar da jajircewa, da dinke barakar dake
hana aiwatar da dokar gaba daya.

“Inda ake bukatar gyara, za mu tattauna su. Burinmu shi ne babu wariya ga masu dauke da cutar kanjamau,” in ji shi.

Ojukwu ya ci gaba da bayyana cewa, wannan alkawari ya ba da damar magance matsalolin kudi da ake samu sakamakon raguwar tallafin da ake samu daga kasashen duniya.

“Tare da irin wannan taro, lokaci ya yi da za mu yi la’akari da halin da ake ciki. Dole ne mu fara duba ciki da kuma ba da fifiko ga samar da magunguna a cikin gida.

“Inda har yanzu masana’antun gida ba su da yuwuwa, yakamata gwamnati ta goyi bayan bincike kan sabbin magunguna,” in ji shi.

Ya kuma ba da shawarar haɗin gwiwar jama’a da masu zaman kansu tare da masana’antun magunguna na duniya don yin shawarwarin tallafi da rage farashi.

Ojukwu ya kara da cewa, “Akwai hanyoyin kirkire-kirkire da yawa da za mu iya bi, ciki har da gano wasu hanyoyin samun kudade.”

“Akwai hanyoyi masu ƙirƙira da yawa don gano madadin hanyoyin samun kuɗi,” in ji shi.

Ojukwu ya kara da cewa, “A Najeriya, muna da mutane masu kishin kasa wadanda za su iya biyan wasu kudaden, ba wajibi ba ne duk wani kudade ya fito daga Amurka ko wasu kasashen yamma.

“Muna da masu hannu da shuni da za su iya tallafa wa wannan shiri.

“Abu ne kawai na wayar da kan jama’a—da zarar mutane sun fahimci bukatu, za su iya karkatar da albarkatunsu zuwa gare su.

“Idan muka kara wayar da kan jama’a, ‘yan Najeriya da yawa za su ga wannan a matsayin wani yanki mai inganci da za su iya ba da himma da albarkatunsu,” in ji Ojukwu.

A cewarsa, akwai kuma bukatar gwamnati ta kara himma wajen kara yawan kudaden da ake warewa kiwon lafiya.

“Idan muka dauki alhakin kuma muka yi aiki yadda ya kamata, za a iya rage dogaro da taimakon kasashen waje sosai.”

Ojukwu ya jaddada cewa bai kamata yunkurin yaki da wariya ya ta’allaka ga gwamnatin tarayya kadai ba.

“Gwamnatin Jihohi ma suna da nasu aikin, a halin yanzu jihohi 18 ne kawai daga cikin 36 da suka amince da dokar yaki da wariya, sauran jahohin su ma su yi koyi da su.

“Muna son jama’a su sani cewa NHRC a shirye take ta samar da shugabanci da ya dace a tsakanin masu ruwa da tsaki domin tabbatar da dokar yaki da wariya.”

Dokta Chukwugozie Ujam, mataimakin daraktan kula da al’umma da ayyukan rigakafi a hukumar yaki da cutar kanjamau ta kasa (NACA), ya kuma yi bayani kan nasarorin da hukumar ta samu a yaki da cutar kanjamau.

“Bayan shekaru na yaki da cutar kanjamau tun lokacin da aka gano shi a farkon shekarun 1980, Najeriya ta kaddamar da shirin jinya a shekarar 1986,” in ji shi.

“Mun ci gaba da ba da goyon baya ga duk kokarin da muke yi a wannan yakin, kuma halartar mu a wannan taron yana nuna ci gaba da himma don yaki da kyama da wariya.”

A cewar Ujam, har yanzu munanan bayanai na tattare da cutar kanjamau duk da kamfen din wayar da kan jama’a da aka shafe shekaru da dama ana yi.

“Ya kamata mutanen da ke dauke da cutar kanjamau su sami damar samun kulawa ba tare da kyama da wariya ba.

“Najeriya ta rattaba hannu kan wata yarjejeniya kan dokokin yaki da wariyar launin fata, amma har yanzu dabi’un al’umma na bukatar yin daidai da wadannan dokokin,” in ji shi.

“Yawancin ayyukan da mutane za su yi tunanin al’ada ne a zahiri suna nuna wariya. Gano da magance irin waɗannan halayen ta hanyar ilimi shine mabuɗin.” Ujam, wanda ya yi magana a kan ci gaban da ya samu ya ce, “AIDS yana da yawa.

“Tare da raguwar tallafin masu ba da gudummawa – musamman daga tushe kamar Amurka – dole ne Najeriya ta mallaki kayan aikin. Maiyuwa ba za mu kamu da cutar ba, amma yaduwar cutar ta shafe mu duka.”

Ya kuma jaddada cewa ma’aikatar lafiya ta kara yawan kudaden da take kashewa wajen yaki da cututtuka, da nufin inganta hanyoyin magance cututtuka masu yaduwa da kuma wadanda ba sa yaduwa a fadin kasar nan. (NAN)(www.nannews.ng)
KOJE/KO
=========
Kevin Okunzuwa ne ya gyara

Hadiza Mohammed-Aliyu
Apr, Fri, 2025

Uncategorized

Kotu ta tsare wani mutum bisa zarginsa da lalata da yarinya ‘yar shekara 8

Lalata
Daga Raji Rasak
Badagry (Jihar Legas), Afrilu 25, 2025 (NAN) Wata Kotun Majistare ta Badagry da ke zamanta a Legas, a ranar Larabar da ta gabata ta tasa keyar wani matashi mai shekaru 23, Mautin Odun a gidan yari bisa zarginsa da lalata wata yarinya ‘yar shekara takwas.

Alkalin kotun, Patrick Adekomaiya, ya bayar da umarnin a tsare Odu a gidan yari na Awarjigoh, Badagry, bayan ya ki amsa laifinsa na lalata
da kuma tabawa ba bisa ka’ida ba.

Ya ba da umarnin a kwafi fayil din a aika zuwa ofishin daraktan kararrakin jama’a (DPP) don neman shawarar lauya.

Adekomaiya ya dage sauraron karar har zuwa ranar 3 ga watan Yuni, domin yanke hukunci kan neman belin da kuma shawarar shari’a ta DPP.

Tun da farko, dan sanda mai shigar da kara, Ayodele Adeosun, ya shaida wa kotun cewa wanda ake tuhuma ya aikata laifin ne a ranar 23 ga
Afrilu, da karfe 3 na rana, a gidan Sikiru, Tozunkanmeh, Ajara, Badagry, Legas.

Mai gabatar da kara ya ce laifin ya ci karo da tanadin sashe na 261 da 263 na dokar laifuka ta jihar Legas, 2015. (NAN) (www.nannews.ng)
ROR/SH
=======
Sadiya Hamza ce ta gyara

Category Uncategorized

JAMB ta fitar da sakamakon jarabawar UTME ta 2025 da a ka sake