Shafin Labarai

Harshe

By Veronica Dariya/ Uche Bibilari

Abuja, Satumba 14, 2024 (NAN) Wasu iyaye a babban birnin Tarayya Abuja sun jaddada mahimmancin koyar da yara harsunan asali don ci gaban rayuwarsu.

A wata tattaunawa ta musamman da Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya (NAN) ya yi a ranar Asabar, iyaye sun nuna gazawa wajen koyar da harsunansu na asali ga yaran da suka haifa amma sun bayyana aniyarsu na farfado da yin hakan.

Sun yi nuni da cewa, a hankali harsuna da al’adu da dama suna bacewa, kuma akwai bukatar a maido da al’adu cikin hanzari.

Mista Femi Ogunshola, wani ma’aikacin gwamnati, ya ce yin magana da yarukan asali ga yara ya taimaka wajen kiyaye al’adu da fahimtar salon rayuwarsu.

Ya yarda da kasa koyar da ‘ya’yansa Yarabanci amma tun a lokacin da ya yi kokarin yin magana da su sai ya fahimci matsalar. 

“A gare ni, ina jin Yarbanci da Ingilishi, ga ’ya’yana; Abin baƙin ciki, sun fahimci harshen amma da wuya su iya magana da shi.

“Ina ganin kaina a matsayin gazawa a wannan bangaren. Magana da yarenku na asali yana taimakawa wajen kiyayewa da fahimtar al’adu domin harshe wani bangare ne na al’ada.

“Da zarar kun fahimci harshenku, babu shakka za ku fahimci al’adun, wanda shine hanyar rayuwa,” in ji shi.

Misis Chioma Okpara, wata ma’aikaciyar gwamnati, ta ce wasu ‘yan Najeriya na barin yarensu da al’adunsu, inda suka rungumi al’adun kasashen waje maimakon haka.

Ta kuma jaddada muhimmancin yin magana da yarukan gida ga yara, ko da a bainar jama’a, ta kuma nuna damuwa kan yadda iyaye ke jin kunyar yin hakan.

“A matsayina na ’yar kabilar Ibo da ta auri Bayerabe, a kullum ina jin yarena da ‘ya’yana saboda haka aka rene ni.

“Ko da yake sun fahimci yaren sosai, har yanzu suna fuskantar wahalar yin magana da kyau – har yanzu aiki ne a gaba a koyar dasu tun suna kanana.

“Na yi imani cewa da lokaci, za su yi magana da kyau sosai. Ba na yin turanci da yarana, ko muna gida ko a waje.

“Ba Igbo kawai nake magana ba amma yare na da su. Ba na jin kunyar magana da yarena a duk inda na samu kaina,” in ji ta.

Har ila yau, Dokta Olufunke Onaadepo, babban malami, ya yi gargadin cewa lokutta masu zuwa za su iya yin gwagwarmayar sadarwa a cikin harsunansu na asali saboda iyaye suna ba da fifiko ga harsunan Yammacin Turai.

“Al’ummai masu zuwa da muke reno ba za su iya yin magana a cikin harsunanmu na asali.

“Wannan ya faru ne saboda yawancin iyaye, musamman manyan mutane, suna renon yara da amfani da harsunan Yamma.

” Da yawa daga cikinmu suna tunanin muna nuna kwarewa ta yin hakan. Abin takaici, a hankali muna rasa al’adunmu. Da kaina, na fahimci hakan a makare,” in ji ta.

Sauran iyaye da suka hada da Mrs Ruth Hassan da Mrs Rabi Suleiman, sun bayyana abubuwan da suka faru tare da jaddada muhimmancin koyar da yarukan asali ga yara.(NAN) ( www.nannews.ng )

DVK/UU/DE/AMM

==============

Dorcas Jonah da Abiemwense Moru ne suka gyara

Ceto

By Yakubu Uba 

Maiduguri, Satumba 12, 2024 (NAN) Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Kasa (NEMA) da sojoji da sauran kungiyoyi sun kara kaimi wajen ceto jama’a da dama da suka makale ko kuma suka bace, kwanaki biyu bayan ambaliyar ruwa a Maiduguri.

Mukaddashin Shugaban Hukumar NEMA na shiyyar Arewa maso Gabas, Sirajo Garba ne ya bayyana haka a wata hira da ya yi da Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya a Maiduguri ranar Alhamis.

Ya ce an ceto wasu mutane da dama da suka makale a gidajensu a ranar Alhamis.

“Mun baza, manyan motoci da jiragen ruwa kuma sojoji suna aikin bincike da ceto mutane musamman a unguwannin Abbaganaram, Muna, da kuma gidaje 505.

“A bangaren mu a matsayin NEMA, mun ceto mutane kusan 200 tsakanin jiya da yau.

“A ranar da lamarin ya faru, an ceto sama da mutane 1,000, yayin da sama da 70,000 sun bayyana a sansanoni bakwai.”

Dangane da adadin wadanda suka mutu, Garba ya ce: “Ba za a iya tantance adadin ba a yanzu”, ya kara da cewa kawo yanzu NEMA ta bayar da jakunkuna guda hudu.

“Yayin da ruwa ke ci gaba da ja da baya, za mu iya samun wasu gawarwakin,” in ji Garba.

A halin da ake ciki, mambobin kungiyar gwamnonin Najeriya karkashin jagorancin shugabanta kuma gwamnan jihar Kwara, Alhaji Abdultahman Abdulrazak, sun isa Maiduguri domin jajantawa gwamnati da jama’ar jihar.

Sauran wadanda suka kai ziyarar sun hada da shugaban jam’iyyar APC na kasa, Dakta Abdullahi Ganduje, da ministocin albarkatun ruwa, cikin gida, noma, da wasu ‘yan majalisar dokokin kasar. 

NAN ta ruwaito cewa Gwamna Ahmadu Fintiri a yayin ziyarar ya bayar da gudunmawar Naira miliyan 50, yayin da dan majalisar wakilai Muktar Betara (APC-Borno) ya bayar da Naira miliyan 100. (NAN)

YMU/ SH

=======
Sadiya Hamza ta gyara

Ganawa

By Salif Atojoko

Abuja, Satumba 12, 2024 (NAN) A ranar Laraba ne Sarki Charles III ya tarbi shugaban kasar Najeriya, Bola Tinubu, a fadar Buckingham da ke birnin Landan na kasar Birtaniya domin wata ganawar ta musamman.

Mista Bayo Onanuga, mai baiwa shugaban kasa shawara na musamman kan yada labarai da dabarun sadarwa, ya fada a wata sanarwa da ya fitar a ranar Alhamis, ya ce taron ya nuna kyakykyawan alakar da ke tsakanin Najeriya da Birtaniya.  

Ya ce wannan shi ne ganawar shugabannin biyu na farko tun bayan da suka hadu a Dubai a taron COP 28 na yanayi a bara. 

“Taron na baya-bayan nan ya kasance bisa bukatar Sarki.

“Dukkan shugabannin biyu sun tattauna batutuwan da suka shafi zamantakewar duniya da na shiyya-shiyya, inda suka mai da hankali kan kalubalen gaggawa da sarkakiya na sauyin yanayi,” in ji Onanuga.

Ya ce Tinubu da Sarki Charles sun kuma binciko yiwuwar yin hadin gwiwa tare da sa ran taron COP 29 da za a yi a Azerbaijan da kuma taron shugabannin kasashen Commonwealth (CHOGM) a Samoa.

“Shugaba Tinubu ya nanata kudurin Najeriya na ganin an magance sauyin yanayi ta hanyar da ta dace da manufofin tsaron makamashin kasar yayin da ya tabbatar da a shirye Najeriya take ta rungumi dabarun zamani na duniya don dorewa. 

Onanuga ya ce “A yayin tattaunawar tasu, shugabannin biyu sun yi musayar ra’ayoyi kan sabbin hanyoyin samar da kudade, tare da bayyana sha’awar juna wajen karfafa hadin gwiwa ta hanyar amfani da matsayin shugabancin Najeriya a Afirka da kuma Commonwealth,” in ji Onanuga. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/AMM 

=====

Abiemwense Moru ne ya gyara

Abinci

By David Adeoye

Iseyin (Jihar Oyo) Satumba 11, 2024 (NAN) Ministan Albarkatun Ruwa da Tsaftar muhalli, Mista Joseph Utsev, ya ce wadatar abinci a Najeriya shi ne abin da gwamnatin Shugaba Bola Tinubu ta sa gaba.

Utsev ya bayyana haka ne a ranar Larabar da ta gabata a yayin wani rangadin tantancewa a sashen kula da noman rani na ” Centre Pivot Irrigation Project” da ke Iseyin a jihar Oyo.

A cewar ministan, aikin samar da abinci, samar da ayyukan yi da inganta tattalin arzikin kasa ya yi daidai da ajandar manufofin shugaban kasa.

Ya kuma jaddada kudirin gwamnatin tarayya na samar da kayayyakin da ake bukata wadanda za su bunkasa samar da abinci.

Ya ce ci gaba da bai wa sashen noman rani na jihar Ogun hadin gwiwa da cibiyar samar da wutar lantarki ta kasa, wani bangare ne na kokarin karfafa noman rani.

“An fara aikin noman rani na Middle Ogun a shekarar 1990, kuma manufar aikin shine a samar da fili kimanin hekta 12,000 a noman.

“Lokacin da aka fara aikin an yi amfani da man dizal ne wajen samar da wutar lantarki amma yanzu mun canza tsarin samar da wutar lantarkin zuwa hasken rana da wutar lantarki ta kasa saboda tsadar mai na dizal da wasu dalilai,” inji shi. .

Ministan ya bayyana cewa an kai kashi 95 cikin 100 na aikin hada cibiyar da cibiyar sadarwa ta kasa, yayin da aikin bayar da agajin gaggawa ya kai matakin kamala na kashi 85 cikin 100.

“Daga abin da muka gani a yanzu, za mu iya cewa tsarin da ke gudana zai iya kai ga kammalluwar ayyukan.

“ Kuma, za a fara gyaran dukkan sauran wuraren ban ruwa nan ba da jimawa ba, kuma cibiyar za ta fara aiki gadan-gadan nan da shekaru biyu zuwa uku masu zuwa.

“Don haka, za a fara aiki da dukkan fadin hecta 12,000 na fili da muka yi niyyar samarwa,” in ji shi.

Alhaji Dauda Ademola, shugaban kungiyar manoman aikin noman rani ta Ogun ta tsakiya, Iseyin, ya yabawa gwamnatin Tarayya bisa gaayyukan da take gudanarwa a cibiyar.

Ademola ya bukaci gwamnati da ta kara himma wajen ganin an gaggauta kammala ayyukan da sauran kayayyakin da za su bunkasa noman rani. (NAN) (www.nannews.ng)

DAK/CHOM/MAS

===========

Chioma Ugboma da Moses Solanke ne suka gyara

Al’adu

By Ibukun Emiola

Ibadan, Satumba 11, 2024 (NAN) Wani kamfanin Burtaniya na fasahar zamani mai aiki da na’ura mai kwakwalwa ya ƙaddamar da samfurin karatu na zamani, ‘AE Learning’, don haɓaka harsuna da al’adun Najeriya tare da haɗakar harshen Jamusanci. 

Kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) ya ruwaito cewa kamfanin mai suna Afro-European Business Services Limited da ke Burtaniya, ya bayyana hakan ne a Ibadan ranar Laraba.

Babban Jami’in Kamfanin, Oluseun Durowoju, ya ce AE Learning shi ne taimaka wa dunkulewar al’adu daban-daban ta hanyar koyar da harsunan asali na Najeriya da sauran na Afirka.

A cewarsa, hanyar koyon an yi ta ne ga duk wanda ke son ya fara daga tushe ko kuma ya fahimci harsuna da al’adu daban-daban.

Ya ce koyon zai fadada zuwa sauran harsunan Afirka don saukaka fahimtar harsunan, da alaka da su da kuma saukakawa ga dalibai.

“Ko dai yaran da aka haifa a wajen Najeriya, wadanda ke da alaka da Najeriya, har ma da yaran da ke cikin Najeriya, wannan samfurin namu da malamanmu za su sa ya zama mai sauki da jin daɗi don koyon kowane yaren,” in ji shi.

Durowoju ya ce samfurin zai bude idanun duniya don fahimtar harsuna da al’adun Afirka da kyau, ta yadda za a inganta jituwa da haɗin kai.

Ya ci gaba da cewa fahimtar harsunan zai ba da ma’ana cika zaman tare, ya kawo canji kuma mafi mahimmanci ya sa mutum ya samu yarda da asalinsu na kakanni.

“Koyon AE an yi niyya ne don samar da samari na yanzu har ma da manya su san harsunansu na asali, baya ga yaren kasuwanci na duniya,” in ji shi.

Durowoju, wanda ya jaddada matsayin Babban Jami’in Ƙirƙirar kafar, ya bayyana cewa kamfanin ya kuma yi niyyar kawo manyan harsunan duniya ga masu sauraro a Afirka cikin sauƙi. 

Wannan, in ji shi, zai samar da damammaki ga ‘yan Afirka na gida da waje, don koyo da kuma zama masu mu’amala da fahimtar harsunan waje daban-daban tare da taimakawa cikin saukin fahimtar wasu al’adu.

Babban Manajan Kayayyakin Kamfanin, Oluseyi Sodiya, ya bayyana kyakkyawan fata game da wannan samfurin, yana mai cewa, wani ra’ayi ne da aka tsara na samar da hanyoyin da za a rage matsalolin harshe wajen ciyar da rayuwar bil’adama gaba.

“Zai taimaka wajen inganta zaman lafiya tsakanin kowace kabila ta hanyar fahimtar al’adun juna, haka kuma zai taimaka matuka wajen inganta harkokin kasuwanci, mu’amalar jama’a da kuma alakoki daban-daban,” in ji Sodiya.

Babban manajan samfurin ya sanar da judanya da mutane 100 na farko don yin rajista na watanni biyu da kuma samun ƙarin watanni biyu kyauta.

“Mafi mahimmanci, dandalin yana da sauƙin amfani kuma yana da sauƙin shiga. An shirya kwasa-kwasan nazarin yarurrukan don nazarin kanmu.

“Za ku iya koyo da kan ku da kuma lokacin ku. Darussan gajeru ne, masu dacewa kuma an ƙirƙiresu ta hanyar umarni na gaske, ”in ji shi. (NAN) (www.nannews.ng)

IBK/KOLE/MAS
==========

Remi Koleoso da Moses Solanke ne suka gyara