All posts by Habibu Harisu

Masu ruwa da tsaki sun bukaci hukumar kwastam da kara gudummawa ga al’ummomin kan iyaka

Masu ruwa da tsaki

By Martha Agas

Abuja, Maris 18, 2025 (NAN) Wasu masu ruwa da tsaki sun yi kira ga Hukumar Kwastam ta Najeriya (NCS) da ta tabbatar da cewa Sashin Kula da Ayyukan Jama’a (CSR) na aiwatar da ayyukan da za su yi tasiri ga yankunan da a ke gudanar da ayyukanta, musamman al’ummomin kan iyaka.

Masu ruwa da tsakin sun yi wannan kiran ne a wata tattaunawa da suka yi da Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya ranar Talata a Abuja.

NAN ta ruwaito cewa NCS kwanan nan ta kafa Sashin CSR nata, Kula da Kwastam, don jagorantar shirye-shiryen da ke da nufin tallafawa bangarorin fifikon shugaban kasa da Manufofin Ci gaba mai dorewa (SDGs).

Shirye-shiryen za su mayar da hankali ne kan gyare-gyaren makarantu, aikin asibitin tafi-da-gidanka, taimakon abinci da magunguna, tallafin aikin gona, shirye-shiryen koyon sana’o’i, da ƙarfafa matasa.

Wani kwararre kan harkokin haraji da kwastam, Okey Ibeke, ya bayyana bullo da shirin a matsayin wanda ya dace da kuma ingantaccen kayan aiki na hada masu ruwa da tsaki da al’ummomin da suka karbi bakuncinsu domin ciyar da tattalin arzikin Najeriya gaba.

Ibeke, na International Trade Advisory Services Ltd, ya bayyana cewa ya kamata ayyukan su yi tasiri ga al’ummomin kan iyaka, saboda galibi ana yin watsi da su da rashin ababen more rayuwa da ababen more rayuwa.

“Gwamnati ta yi watsi da al’ummomin kan iyaka, saboda inda suke, ba su da kayayyakin more rayuwa, hanyoyi, makarantu, ruwa da duk wadannan abubuwa suna bukatar ayyukan da za su shafi rayuwarsu.

“Hakan ya faru ne saboda kwastam na dogaro da su wajen samun bayanai game da zirga-zirgar masu fasa kwauri, don haka kusantar su da yin abubuwan da za su inganta rayuwarsu zai sa su daina kallon kwastam a matsayin abokan gaba.

“Shi ya sa, a wasu lokuta, sukan kai musu hari, amma ta hanyar wannan CSR, za su fara ganin kwastam a matsayin abokai, a matsayin abokan hulɗar ci gaban tattalin arzikin Najeriya,” in ji shi.

A cewarsa, NCS ta riga ta fara shirye-shiryen ta na CSR kafin kaddamar da kwanan nan a hukumance tare da shawarce su da su kara saka hannun jari a ayyukan da ke cikin wuraren da aka ba su umarni.

Ya ce wannan shiri zai taimaka wajen samun karin tallafi musamman a yaki da fasa kwauri.

Har ila yau kwararren ya bukace su da su sanya hannun jari a kan manyan masu ruwa da tsaki a tashar, kamar horar da jami’an kwastam, ganin irin rawar da suke takawa wajen bayar da lasisi ga jami’an kwastam.

Ya yi zargin cewa galibin zamban harajin da ake shigowa da su tashoshin jiragen ruwa ne ke aikata su, ya kuma bayyana cewa nuna kulawa ta gaskiya a gare su na iya taimakawa wajen rage ayyukan damfara.

“Ya kamata horon ya ilmantar da su kan illolin da ke tattare da zamba tare da bayyana tasirinsa ga ayyukan hukumar ta NCS, da al’ummarsu, da kuma al’ummomin da za su zo nan gaba,” inji shi.

Hakazalika, Sakataren Kwamitin Tuntuba na Kwastam (CCC), Dokta Eugene Nweke, ya bayyana cewa, sashen na CSR na da damar yin tasiri mai kyau ga al’ummar Nijeriya, musamman wadanda ke kan iyaka da koguna.

Nweke ya bayyana kwarin gwiwar cewa, bayan lokaci, shirin zai karfafa wa al’umma gwiwa ko dai su yi watsi da fasa-kwaurinsu, ko kuma su samar da bayanai masu amfani don taimakawa kwastam wajen dakile fasa kwauri.

Ya bukaci hukumar ta NCS ta gudanar da ayyukan da za su karfafa matasa da mata masu hannu a harkar noma da hakar ma’adanai domin kara karfinsu na shigo da su daga kasashen waje.

“Tunda kudaden shiga na kwastam suna fitowa ne daga harajin da ake sanyawa a kan kasuwanci da sauran ayyukan da suka shafi harkar, don haka bai dace ba idan an tsara tsarin NCS na CSR da kuma hanyar da za ta karfafa matasa maza da mata.

“Karfafawa ya kamata ya kasance ga waɗanda ke yin noma da haƙar ma’adanai ko kuma suke gudanar da ayyukan fitar da su zuwa ƙasashen waje, don haɓaka tushen haɗin gwiwa.

“Ta yin hakan, cikin ‘yan lokaci kadan CSR za ta karfafa karfin fitar da al’umma zuwa kasashen waje,” in ji shi.(NAN)(www.nannews.ng)

MAA/PAT

Peter Amin ne ya gyara

Haila

By Ahmed Kaigama

Bauchi Maris 18, 2025 (NAN) Kungiyar mata ‘yan jarida ta kasa (NAWOJ) reshen jihar Bauchi ta bayyana muhimmancin ilimin kiwon lafiyar al’ada da tsafta ga mata da ‘yan mata a yankunan karkara.

Sun yi wannan kiran ne a wani taron wayar da kan yara mata masu tasowa na kwana daya, wanda aka shirya tare da hadin gwiwar ofishin da ke Bauchi na Asusun Tallafawa Yara na Majalisar Dinkin Duniya (UNICEF) domin tunawa da ranar mata ta duniya ta 2025 a ranar Talata a Bauchi.

Shugabar kungiyar ta NAWOJ ta Jiha, Misis Rashida Yusuf ta bayyana muhimmancin baiwa ‘yan mata ilimi wajen tafiyar da jinin al’ada cikin kwarin gwiwa da tsafta.

Wannan, ta yi imanin, ba kawai zai kara musu jin dadin jiki ba, har ma zai kara musu mutunci da kima.

Yusuf ta kara da cewa, ‘yan mata da dama na fuskantar kalubalen al’ada a makarantu, da suka hada da matsalolin samun kayayyakin tsafta.

Ta nanata cewa samun kayan aikin tsaftar haila na da matukar muhimmanci ga rayuwa mai kyau, walwala, da mutunci.

Wata ma’aikaciyar sashen kiwon lafiya, Misis Murjanatu Mohammed, a wata zantawa da ta yi da ‘yan matan kan kiwon lafiya, ta jaddada muhimmancin tsafta a tsakanin mata, musamman ‘yan mata masu tasowa.

Ta ce, tsaftar jinin haila na da matukar muhimmanci ga lafiya da jin dadin mata da ‘yan mata, tare da hana kamuwa da cututtuka da tallafa musu a fannin ilimi da harkokin yau da kullum.

Mohammed ya shawarci ‘yan matan da su rungumi amfani da abubuwan tsaftace muhalli da a ke amfani da su, wanda ta ce ya fi arha fiye da na yau da kullum.

Ta kuma shawarce su da su yi amfani da maganin gishiri da toka domin kiyaye tsafta da lafiya da tsafta.

Da take mayar da martani a madadin mahalarta taron, Jamila Mohammed ta godewa NAWOJ bisa shirya wannan horon.

“Ba mu taba samun irin wannan horon kan tsaftar jinin haila ba a wannan unguwa.

“Hailar abu ne da mutane ba sa magana a kai, muna ganin mazajen wannan al’umma, shugabannin gargajiya suna goyon bayan irin wannan fahimtar, gaskiya abin alheri ne a gare mu,” in ji ta. (NAN) (www.nannews.ng)

MAK/EOB/CHOM

=========

Edith Bolokor/Chioma Ugboma ne ya gyara

Majalisar Ribas ta fitar da sanarwar rashin da’a ga gwamna Fubara, Mataimakinsa

Rashin da’a

Desmond Ejibas

Port Harcourt, Maris 17, 2025 (NAN) Majalisar Dokokin Jihar Ribas (RSHA) ta fitar da sanarwar rashin da’a ga Gwamna Siminalayi Fubara da mataimakiyarsa Ngozi Odu.

Sanarwar ta biyo bayan cece-kuce da ake ta yadawa dangane da yunkurin fara yunkurin tsige gwamnan.

A ranar Litinin ne ‘yan majalisar suka mika sanarwar a hukumance mai dauke da kwanan wata 14 ga watan Maris, inda suka bayyana cewa ayyukan da suka yi ya yi daidai da tanade-tanaden kundin tsarin mulkin Najeriya.

A cewarta, “A bisa bin sashe na 188 na kundin tsarin mulkin tarayyar Najeriya na shekarar 1999 (kamar yadda aka yi wa kwaskwarima) da sauran dokoki, mu ‘yan kungiyar RSHA da ke karkashin kasa, muna mika muku sanarwar gaggarumin rashin da’a.

“An bayar da sanarwar ne ga Gwamnan Jihar Ribas a yayin gudanar da ayyukan ofishinsa.”

Sanarwar mai dauke da sa hannun ‘yan majalisar 26, ta zargi Fubara da kashe kudaden al’umma ba tare da bin ka’ida ba, saboda saba wa sashi na 120, 121 (1) (2), da 122 na kundin tsarin mulkin Najeriya.

‘Yan majalisar sun ce matakin da gwamnan ya dauka na nuna rashin son gudanar da mulkin jihar kamar yadda kundin tsarin mulki ya tanada da kuma rantsuwar sa.

Sun kuma yi nuni da hukuncin da kotun koli ta yanke a kara mai lamba SC/CV/1174/2024, wanda a cewarsu, ya yi Allah wadai da abin da Fubara ya yi.

“Kotun koli ta bayyana cewa” Tsoron wadanda ake kara takwas na majalisar ba dalili ba ne ga hare-haren da ya kaiwa majalisar, Kundin Tsarin Mulki, Gwamnatin Jihar Ribas, da kuma bin doka,” sanarwar ta karanta a wani bangare. (NAN) ( www.nannews.ng )

DES/JEO

======

Jane-Frances Oraka ta gyara

FRSC na neman goyon bayan jama’a domin dakile tukin kananan yara a Sokoto, Kebbi, Zamfara

Tuki

Daga Masu Jarida

Sokoto, Maris 17, 2025 (NAN) Hukumar kiyaye haddura ta kasa (FRSC) ta yi kira ga masu ruwa da tsaki da sauran al’umma da su hada kai da hukumar wajen hana tukin kananan yara a fadin jihar.

Kwamandan hukumar FRSC reshen jihar Sokoto, Mista Abdullahi Maikano ne ya yi wannan roko yayin wata tattaunawa da kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) a ranar Litinin a Sokoto.

Maikano ya bayyana matukar damuwa da tukin mota ga masu karancin shekaru, wanda ke haifar da hadari ga lafiyar direbobi masu karancin shekaru, fasinjoji da sauran masu amfani da hanyar.

Ya kuma jaddada cewa hukumar za ta aiwatar da tsauraran matakai don shawo kan lamarin, wanda ya janyo hasarar rayuka da asarar dukiya.

Maikano ya kuma jaddada muhimmancin kara wayar da kan al’umma kan kiyaye hanyoyin mota da jawo iyaye, masu kula da al’umma wajen inganta hanyoyin tuki lafiya.

A cewarsa, hukumar ta FRSC ta hada hannu da kungiyoyi irin su kungiyar ma’aikatan sufuri ta kasa (NURTW), kungiyar masu tuka keke da babura, da sauran su domin gudanar da yakin wayar da kan jama’a.

Ya sanar da cewa, za a ci gaba da aikin wayar da kan jama’a a makarantu domin wayar da kan dalibai da iyayen yara kan illolin da ke tattare da tukin kananan yara.

Wani direba mai suna Malam Musa Ubandawaki, ya bayyana damuwarsa game da yawaitar mace-mace da jikkata sakamakon tukin kananan yara a Sokoto da kewaye.

Ya ba da labarin wani abin da ya faru inda wani dalibi da ya kammala karatunsa ya tuka motar mahaifinsa a harabar makarantar, inda ya murkushe wata daliba inda ya jawo tyanke kafarta.

Ubandawaki ya lura cewa yawancin direbobin da ba su kai shekaru ba sun fito ne daga iyalai masu hannu da shuni ko kuma masu fada a ji, wanda hakan ya sa ya zama kalubale wajen magance matsalar.

Ya yi nuni da cewa, iyayensu su kan ruwa da tsaki kan a saki wadannan direbobi kafin a gurfanar da su gaban kuliya.

“Akwai bukatar hadin gwiwa tsakanin jami’an tsaro da na shari’a don magance musabbabin tukin kananan yara da kuma illolin da ke haifar da karancin shekaru.

Ubandawaki ya ce “Najeriya na iya rage hadurran da ke tattare da wannan barazana ta hanyar inganta al’adar tuki mai aminci kuma mafi inganci.”

Malam Aminu Liman shi ma shugaban hukumar kula da zirga-zirgar ababen hawa ta jihar Sokoto ya auna cewa abun na da ban al’ajabi.

Ya kuma bayyana cewa suna hada kai da ‘yan sanda da FRSC wajen kame direbobin da basu kai shekaru ba.

Liman ya kara da cewa, an tsare motocin direbobi masu karancin shekaru har sai an tuntubi iyayensu ko masu kula da su.

Ya nanata cewa tukin da ba a kai ba ya haifar da rudani, damuwa, da kuma tabarbarewar tattalin arziki ga wadanda abin ya shafa da iyalansu.

A Kebbi, Kwamandan Hukumar FRSC, Mista Tenimu Yusuf-Etuku, ya yi Allah-wadai da karuwar masu aikata laifuka da suka hada da iyaye da masu kula da ke barin kananan yara tuki.

Ya nanata cewa tukin da ba su kai shekaru ba laifi ne, kuma wadanda aka kama za su fuskanci hukunci a shari’a sai dai idan direban ya kai shekarun da suka gabata kuma yana da ingantaccen lasisin tuki.

Shugaban kungiyar ta NURTW a Zamfara, Alhaji Hamisu Kasuwan Daji, ya nanata cewa babu wani matashi mai karancin shekaru da aka amince da yin tuki a karkashin manufofin kungiyar, yana mai jaddada hadin gwiwa da hukumar FRSC da ‘yan sanda domin tabbatar da tsaro a hanyoyin.

Kwamandan hukumar FRSC reshen Zamfara, Mista Tijjani Iliyasu, ya gargadi iyaye kan barin ‘ya’yansu su tuka mota kafin su kai shekarun da suka dace.

Ya tunatar da jama’a cewa tukin motan da ba su kai shekaralun duki ba ya saba wa ka’idojin zirga-zirgar ababen hawa na kasa (NRTR) kuma doka ce ta hukunta shi.

Iliyasu ya tabbatar da cewa hukumar FRSC za ta ci gaba da shirye-shiryen wayar da kan jama’a domin wayar da kan jama’a illar tukin kanana da sauran laifuka.(NAN) (www.nannews.ng)

Masu rahoto/HMH/AMM

=============

Abiemwense Moru ne ya gyara

Da’a

By Uchenna Eletuo

Legas, Maris 14, 2025 (NAN) Kungiyar ‘yan jarida ta kasa (NUJ), reshen jihar Legas, a ranar Juma’a, ta bukaci ‘yan jarida gaba-daya da su ci gaba da bin ka’idojin sana’arsu domin ciyar da aikin jarida gaba a Najeriya.

Shugaban hukumar, Mista Adeleye Ajayi, ne ya bayar da wannan umarni a wani taron manema labarai na sanar da lacca na watan Ramadan na shekara ta biyu na majalisar.

Kamfanin dillancin labaran Najeriya (NAN) ya rawaito cewa taron ya gudana ne a sakatariyar majalisar da ke Alausa, Ikeja.

Za a gudanar da karatun ne a ranar 19 ga Maris a dakin taro na Combo Hall, LTV Complex, Lateef Jakande Road, Agidingbi, Ikeja.

Za ta kasance mai taken: “Gina Gada, gyara Shingaye: Samar da Haɗin kai da Fahimta a cikin Al’umma Mabambanta”.

Ajayi ya ce Ramadan yana samar da halin sake duba halayen mutane, da sadaka da kuma son yin adalci.

Ya kuma bukaci ‘yan jarida a jihar Legas da su yi amfani da damar da suka samu na wannan wata na Ramadan wajen yin tunani kan aikin jarida da tabbatar da da’a.

A cewarsa, majalisar ta himmatu wajen inganta aikin jarida da samar da kyakkyawar alaka.

“Lakca na Ramadan na shekara-shekara babban taron majalisar ne da nufin samar da fahimtar juna da fahimtar juna a tsakanin mabiya addinai daban-daban,” in ji shi.

A nasa jawabin, shugaban kwamitin tsare-tsare na taron, Alhaji Jamiu Alonge, ya ce laccar za ta inganta aikin jarida.

Alonge ya bayyana ‘yan jarida a matsayin madubin al’umma, yana mai cewa watan Ramadan ya ba su damar tantance kansu.

Ya bukaci ‘yan jarida da su yi amfani da sana’arsu wajen inganta zaman lafiya da zaman lafiya. (NAN)

EUC/IGO

=======

Ijeoma Popoola ta gyara

Jami’in yi ma kasa hidima ya gyara ajujuwan makaranta 2 a Jigawa

Gyarawa

Daga Muhammad Nasiru Bashir

Dutse, Maris 14, 2025 (NAN) Wata ‘yar mai yiwa kasa hidima (NYSC) a Jigawa, Miss Banigbe Onyilola, ta gyara wani katanga na ajujuwa biyu a makarantar karamar sakandare ta gwamnati da ke a karamar hukumar Dutse.

Da take gabatar da aikin ga hukumomin makarantar a ranar Juma’a, Onyilola ta ce hakan na daga cikin shirinta na ci gaban al’umma (CDS) na makarantar kafin ficewarta daga shirin yi wa kasa hidima.

Ta bayyana cewa, tun bayan da ta je makarantar, ta lura da yadda ajujuwan biyu suka lalace da kuma karyewar  kayan aikin dalibai.

“Wadannan azuzuwan ba su da kyau, babu daben kasa, babu sili, babu kayan daki. Don haka kamar yadda kuke gani na gyara su, ciki har da matakalar bene, silin da fenti.

” Na gyara wa dalibai kusan tebura da kujeru 20. Wannan shi ne don sanya koyo ga ɗalibai cikin sauƙi da jin daɗi,” in ji ta.

‘ Jam’i’ar ta bayyana cewa ta gudanar da ayyukan ne a matsayin gudunmawar da take baiwa al’ummar da ta karbi bakuncin ta, jihar da kuma Najeriya baki daya.

A cewarta, an gudanar da ayyukan ne tare da tallafi daga karamar hukumar Dutse, ofishin shugaban ma’aikatan gidan gwamnatin jihar Jigawa, ofishin hukumar tattara kudaden shiga na jihar Jigawa, ofishin kakakin majalisar dokokin jihar Jigawa.

Ma’aikatar Harajin Cikin Gida ta Tarayya, ofishin Jahar Jigawa, ofishin shugaban ma’aikata,sakataren gwamnatin jiha, akanta janar, kwamishinan ma’aikatar kananan hukumomi da ofishin mai binciken kudi.

Sauran sun hada da Sakatare na dindindin, Ma’aikatar Ilimi, Babban Sakatare a Ma’aikatar Muhalli da Kodinetan Jiha na ayyukan PLANE a jihar, da dai sauransu.

Da yake tsokaci, kodinetan NYSC a jihar, Malam Jidda Dawut, ya yabawa jam’i’ar tare da yin kira ga sauran masu yiwa kasa hidima da su yi koyi da wannan matakin.

Dawut ya kuma yi kira ga ’yan uwa da su rika tallafa wa ’yan kungiyar don gudanar da ayyuka a cikin al’ummarsu ta hanyar amincewa da daukar nauyinsu.

Tun da farko, shugaban makarantar Malam Ali Jibril, ya yabawa Onyilola bisa wannan karimcin da hukumar ta NYSC da ta kasance hanyar samar da ma’aikata ga makarantu da dama a jihar.

“Na yi shirin gyara ajujuwan biyu tun shekaru shida da suka gabata, ga mu yau, wani dan kasa nagari ya yi mana haka.

Shugaban makarantar ya ce “Mun yaba da kokarinta kuma muna kira ga sauran masu aiki a sassan jihar da su yi koyi da ita.”

Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya NAN ya ruwaito cewa Onyilola ta kuma dasa itatuwa 50 a kusa da makarantar da sauran al’ummomin da ke kusa da makarantar. (NAN) (www.nannews.ng)

Joe Idika ya gyara MNB/JI