Sultan ya nemi a dauki mataki akan yaran da basa zuwa makaranta
Sultan ya nemi a dauki mataki akan yaran da basa zuwa makaranta
Ya kuma yi alkawarin bayar da cikakken goyon baya ga shirin gwamnatin jihar Sokoto na rage yawan yaran da ba sa zuwa makaranta.
Abubakar ya bayyana hakan ne a Sokoto a lokacin da ya karbi bakuncin wani kwamiti mai karfi da aka dorawa alhakin sauya yanayin yaran da ba sa zuwa makaranta a jihar.
Ya bayyana matakan da suka dace a matsayin gagarumin ci gaba ga ilimi da ya hada da sake fasalin zamantakewa a Najeriya.
Sarkin Musulmin ya yi alkawarin ba da himma ga wannan shiri baki daya, inda ya kira aikin na da’a da addini.
“Wannan wani kwarin guiwa ne na ganin an magance yawaitar yaran da ba sa zuwa makaranta a jihar Sakkwato, ina kira ga masu ruwa da tsaki da sauran jama’a da su goyi bayan wannan yunkurin.
“Fadar a bude take ga kowa, na gida, na kasa, ko na kasa da kasa, wadanda suke aiki da gaske don daukaka bil’adama da samar da kyakkyawar makoma ga ‘ya’yanmu.
“Kofofinmu a bude suke don hadin gwiwa da ke inganta ilimi, tausayi, da adalci.
“Ilimi shine tushen zaman lafiya, kwanciyar hankali, da ci gaba mai dorewa.”
Sarkin Musulmi ya kuma yabawa Gwamna Ahmed Aliyu bisa kafa kwamitin, inda ya bayyana shi a matsayin wani mataki na hangen nesa da zai iya sauya makomar yaran Sakkwato.
Ya yabawa ‘yan kwamitin bisa yadda suka amince da wannan nauyi, sannan ya bukace su da su ci gaba da jajircewa wajen gudanar da aikinsu.
Sarkin ya kuma ba da tabbacin goyon bayan Majalisar Sarkin Musulmi, inda ya yi alkawarin yin amfani da karfin ikonsa wajen hada kan al’umma da shugabanni a kan lamarin.
Tun da farko, shugaban kwamitin Farfesa Mustapha Namakka, ya ce kwamitin na daya daga cikin kokarin da jihar ke yi na magance yawaitar yaran da ba sa zuwa makaranta.
Ya kuma nuna jin dadinsa da irin goyon baya da jagororin da Sarkin Musulmi ya ba shi na uba, yana mai cewa hakan zai taimaka wajen jawo hankalin jama’a kan wannan shiri.
“Ana sa ran amincewa da Sarkin Musulmi zai ba da goyon bayan jama’a, da karfafa gwiwar iyaye, da kuma karfafa aiwatar da manufofi a fadin jihar,” in ji Namakka.
Ya kara da cewa tare da dabarun UNICEF, kwamitin ya shirya tsaf don kaddamar da ayyukan da aka yi niyya da suka mayar da hankali kan ilimi, hada kai da karkara, da ilmantarwa na al’umma.
Namakka ya godewa Sarkin Musulmi kan yadda ya mayar da martani a kan lokaci da kuma sa baki, inda ya jaddada kudirin kwamitin na marawa gwamnati baya a kan kyakkyawar manufa.
Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya ya bayar da rahoton cewa, shirin yana samun goyon bayan asusun kula da kananan yara na Majalisar Dinkin Duniya (UNICEF) a wani bangare na kokarin da take yi na shawo kan matsalar yara da ba sa zuwa makaranta a jihar Sokoto.
NAN ta kuma ruwaito cewa ziyarar ban girma ta hada da mambobin kwamitin, wakilan UNICEF, da sauran masu ruwa da tsaki. (NAN)( www.nannews.ng )
Sojoji sun kama ’yan ta’adda 11, da masu samar da kaya, tare da kubutar da mutane 9 da aka yi garkuwa da su
Sojoji sun kama ’yan ta’adda 11, da masu samar da kaya, tare da kubutar da mutane 9 da aka yi garkuwa da su
‘Yan Ta’adda
Daga Sumaila Ogbaje
Abuja, Satumba 9, 2025 (NAN) Rundunar sojin Najeriya ta ce dakarunta sun cafke wasu ’yan ta’adda 11 da ke samar da kayan aiki da dabaru tare da kubutar da mutane tara da aka yi garkuwa da su a wani samame da aka yi a fadin kasar cikin sa’o’i 48.
Wata majiya a hedikwatar sojojin ta shaidawa kamfanin dillancin labarai na Najeriya NAN a ranar Talata a Abuja cewa sojojin sun kuma kama dabbobi 114, sun kwato kudi naira miliyan 1.1, bindigar fanfo guda daya, harsashi hudu, man fetur da sauran kayayyaki.
Majiyar ta bayyana cewa a ranar 7 ga watan Yuli ne sojojin bataliya ta 149 a Gubio, Borno suka kama wasu mutane takwas da ake zargi da kai kayan aikin Boko Haram/ISWAP.
Majiyar ta kuma ce sojojin sun kwato jerikan guda 28 da gangunan man fetur da aka boye a cikin shaguna da cibiyar POS, tsabar kudi ₦145,510 da wayoyin hannu guda biyar.
A jihar Katsina, ya ce dakarun Brigade 17 sun dakile wani harin ta’addanci da aka kai kauyen Gidan Kwairo da ke karamar hukumar Malumfashi, inda suka ceto mutane biyar da aka yi garkuwa da su yayin da ‘yan ta’addan suka gudu.
Majiyar ta ce sojojin na 9 Brigade sun kuma kama wani soja da aka kora, Ex-Lance Cpl. Emefik Michael, a ranar 7 ga watan Satumba a Mowe, Ogun, bisa zarginsa da karbar wasu mutanen yankin a cikin wani kamfen na sojoji.
Ya ce sojan da aka kora, wanda ya bar aiki a shekarar 2017, an mika shi ga ‘yan sanda domin gurfanar da shi gaban kuliya.
A cewarsa, dakarun bataliya ta 5 da ke aiki tare da NSCDC da kuma jami’an tsaro masu zaman kansu, sun kama wani kasurgumin barayin rijiyar mai a ranar 7 ga watan Satumba a Okordia a Yenagoa, Bayelsa.
“An mika wanda ake zargin ga ma’aikatar harkokin wajen kasar domin gudanar da bincike.
“A Edo, dakarun IV Brigade a karkashin Operation MESA sun kama wani da ake zargin ‘yan bindiga ne a sansanin Kokotoro da ke karamar hukumar Ovia ta Kudu-maso-Yamma.
“An samu nasarar kwato bindiga kirar famfo da harsashi guda hudu yayin da aka lalata sansanin masu laifin,” in ji shi
A Taraba, majiyar sojan ta ce dakarun Operation Enduring Peace sun kama wasu mutane biyu da ake zargi akan babur a shingen binciken Gayam da ke karamar hukumar Gashaka da naira miliyan daya.
A cewarsa, daya daga cikin wadanda ake zargin ya tsere. Bayanan da suka biyo baya sun nuna cewa an kashe wani manomi a ranar 6 ga watan Satumba tare da sace masa kudi.
Ya kara da cewa sojojin sun kuma kwato babur da wayar hannu. Za a mika kayan ga ‘yan sanda domin gudanar da bincike.
“A Filato, dakarun Operation EP sun kama shanu 105 da raguna tara da suke kiwo a filin noma a Jwak Metumbi a karamar hukumar Mangu ba tare da makiyaya ba.
“An kwashe dabbobin zuwa wurin da sojoji suke yayin da aka tuntubi shugabannin al’umma don samar da masu su don sasantawa.
“A jihar Kaduna, sojojin ‘Forward Operating Base Sanga’ sun dakile wani yunkurin yin garkuwa da mutane a kauyen Ungwan Bera da ke karamar hukumar Sanga.
“Masu laifin sun gudu ne yayin da aka ceto hudu da aka kashe da suka hada da yara biyu, biyu daga cikin wadanda abin ya shafa sun samu raunuka kuma an kai su Asibitin Private ECWA, Fadan Karshi,” ya kara da cewa.
Majiyar ta sake jaddada aniyar rundunar sojin Najeriya na ci gaba da gudanar da ayyukan hana masu aikata laifuka ‘yancin yin aiki a fadin kasar nan.(NAN) (www.nannews.ng)
OYS/SH
=======
Sadiya Hamza ta gyara
Zaluncin jarrabawa zai lalata ilimi idan ba a kula da shi ba – Kwamiti
Zaluncin jarrabawa zai lalata ilimi idan ba a kula da shi ba – Kwamiti
Rahoton
By Veronica Dariya
Bwari (Abuja), 8 ga Satumba, 2025 (NAN) Kwamitin musamman kan cin hanci da rashawa (SCEI) ya yi gargadin cewa idan har aka ci gaba ba a magance tabarbarewar jarabawa, hakan na iya zubar da amanar jama’a da kuma lalata harkar ilimi da halayyar dan Adam a Najeriya.
Dokta Jake Epelle, shugaban kwamitin ne ya yi wannan gargadin a lokacin da yake mika sakamakon bincikensa da shawarwarinsa ga magatakardar hukumar ta JAMB a hedikwatar hukumar da ke Bwari, Abuja, ranar Litinin.
Epelle ya bayyana cewa rashin gudanar da jarabawa Mai inganci a Najeriya ya rikide zuwa tsari mai tsauri, fasahar kere-kere, da kuma karbuwar al’adu, wanda dalibai ke ganin ya zama gajeriyar hanyar samun nasarar karatu ba da aiki ba yana yasiri.
Da yake gabatar da rahoton, ya ce an kaddamar da kwamitin ne a ranar 18 ga watan Agusta, kuma an dora wa alhakin gudanar da bincike tare da bayar da shawarwarin magance matsalar rashin fasaha a lokacin jarrabawar kammala manyan makarantu (UTME).
Kwamitin ya kuma yi nazari kan manufofin yin rajista tare da nazarin kayan aiki, tsari, hanyoyi, da fasahohin da ake amfani da su wajen aikata wannan zamba a matakai daban-daban na aikin jarrabawa.
Ya bayyana cewa kungiyar ta tattara kararraki 4,251 na hadawa da yatsa, shari’o’in sauye-sauyen hoto 190 da AI ta taimaka, da’awar zabiya na karya 1,878, da kuma lokuta da yawa na rajistar NIN da yawa da kuma na jabu.
“Wannan zamba ba’a iyakance ga dalibai kadai ba. Ana gudanar da shi ne ta hanyar masu aikata laifuka da suka hada da cibiyoyin CBT, makarantu, iyaye, cibiyoyin koyarwa, da kuma masu haɗin gwiwar fasaha,” in ji Epelle.
Ya koka da yadda dokokin da ake da su ba su isa ba don magance magudin jarabawa na zamani da na dijital, ya kuma ce kwarin gwiwa kan tsarin jarabawar Najeriya yana kara tabarbarewa cikin wani yanayi mai ban tsoro da hadari.
Epelle ya kara da cewa “Mafi muni, rashin adalci ya zama al’ada da yawa kuma mutane da yawa sun yarda da su a matsayin halaltacciyar hanyar nasara, maimakon dokar rashin da’a da aikata laifuka,” in ji Epelle.
Don maido da amana a tsarin shigar da dalibai, ya ce kwamitin ya ba da shawarar a bi tsarin da ya dace wajen mai da hankali kan ganowa, hanawa, da kuma rigakafin munanan jarabawar a kowane mataki na aikin.
“Sauran shawarwarin sun hada da yin garambawul na shari’a don gyara dokar JAMB da kuma dokar tafka magudin jarrabawa da za ta hada da zamba, da kuma samar da sashen shari’a na musamman a cikin JAMB.
“Kwamitin ya kuma gabatar da kamfen na “Integrity First” na kasa, da koyar da da’a a cikin manhajoji na makaranta, da kuma tsauraran ra’ayin iyaye ga ‘yan takarar da ke da hannu a zamba a jarrabawa.
“Ga dalibai a ƙasa da shekaru 18, muna ba da shawarar matakan gyarawa a ƙarƙashin Dokar ‘Yancin Yara, ciki har da shawarwari da sake yin rajistar kulawa,” in ji Epelle.
Epelle ya kuma yi gargadin cewa rashin daukar mataki na iya illata makomar Najeriya ta hanyar ruguza cancanta, da raunana cibiyoyi, da kuma lalata mutuncin tsarin ilimi na kasa har abada.
Duk da haka, ya bayyana fatan cewa idan aka yi gyare-gyare, kirkire-kirkire, sake fasalin da’a, da tsauraran matakai, Najeriya za ta iya shawo kan barazanar tabarbarewar jarrabawa da dawo da martabar tsarin.
Magatakardar JAMB, Farfesa Is-haq Oloyede, ya ce hukumar za ta aiwatar da dukkan shawarwarin da ke cikin hukumar ta, tare da tura wasu zuwa cibiyoyin da abin ya shafa kamar ma’aikatar ilimi da majalisar dokoki ta kasa.
Ya yi nuni da cewa, yayin da tashe-tashen hankulan kai tsaye a lokacin jarrabawa ya ragu a shekarar 2025, zamba a lokacin rajista ya karu matuka saboda ci gaban fasaha da tsare-tsare masu inganci.
“Yanzu muna fuskantar ta’addancin da aka tsara a lokacin rajista.
“Wannan wani sabon salo ne, kuma ba mu taɓa fuskantar munanan ayyuka a wannan sikelin ba.
“Don haka ne muka kawo kwararru daga fannoni daban-daban don yin bincike.
Oloyede ya kara da cewa “JAMB za ta aiwatar da shawarwari masu yuwuwa kuma za ta mika sauran ga hukumomin da suka dace.” (NAN) ( www.nannews.ng )
DVK/DE/AMM
==========
Dorcas Jonah/Abiemwense Moru ne ya gyara
Wata kungiyar bada tallafi ta kaddamar da aikin tiyatar gyaran jiki kyauta a Sokoto
Wata kungiyar bada tallafi ta kaddamar da aikin tiyatar gyaran jiki kyauta a Sokoto
Tiyata
Daga Habibu Harisu
Sokoto, Satumba 8, 2025 (NAN) A ranar Litinin din da ta gabata ne gidauniyar Kindred Health Surgical Foundation ta kaddamar da wani shirin tiyata na sake gina sassan jiki kyauta ga marasa galihu 30 a jihar Sokoto.
Farfesa Jacob Legbo, Likitan Filastik da Gyaran jikii na Jami’ar Usmanu Danfodio Teaching University Sokoto (UDUTH) ne ya bayyana haka a wajen taron wayar da kan jama’a da aka gudanar a Sakkwato.
Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya NAN ya ruwaito cewa Gidauniyar ce ta shirya shi tare da hadin guiwar wani Likitan kunne na Amurka Dokta Dave Shaye a karkashin gidauniyar Project Life Foundation.
NAN ta ruwaito cewa tawagar kwararrun likitocin fida, kwararrun likitoci, da masu aikin sa kai za su gudanar da ayyukan ceton rai kyauta daga ranar 8 ga watan Satumba zuwa 12 ga watan Satumba a asibitin kwararru na Noma dake Sokoto.
Legbo, wanda shi ne shugaban tawagar, ya ce kungiyar ya mayar da hankali ne wajen bayar da tallafi ga marasa lafiya.
“Muna gudanar da aikin tiyata kyauta ga marasa lafiya wadanda ba za su iya biyan kudin aikin tiyata ba kuma wadanda suka ci gajiyar aikin sun fito ne daga sassan Najeriya.
“Wadannan ayyukan za su rage radadi kai tsaye ga marasa galihu, mutanen da ke da nakasa a kan yanayin barazanar rayuwa da ke addabar mutane da yawa a cikin al’ummominmu.
“Tallafin ya kuma hada da marasa lafiya da ke karkashin magunguna na yau da kullun a wasu asibitoci, duk an yi niyya ne don ba da tallafi ga mutane da iyalansu,” in ji Legbo.
A cewarsa, zagayen tiyata guda daya yana Iya kai Naira 350,000 zuwa Naira miliyan 1 a asibitin koyarwa. Wasu marasa lafiya suna buƙatar maimaita tiyata a wasu lokuttan.
Legbo ya lura cewa bayan shirin dakunan tiyata, shirin zai kuma mai da hankali kan ilimin marasa lafiya, kulawa bayan tiyata, da horar da likitocin mazauna wurin zama likitocin tiyata tare da kwararrun likitocin cikin gida don tabbatar da tsarin kiwon lafiya mai dorewa.
Ya bayyana cewa a karkashin wannan shiri gidauniyar za ta samar da kayan aikin tiyata ga wasu wurare da kuma wasu abubuwan da ake bukata.
“A halin yanzu, muna mai da hankali kan aikin tiyata na musamman na kai da wuya don ENT, da na musamman na filastik da tiyata.
Ya kara da cewa, “Muna sa ran fadada aikin atisayen bisa la’akari da tallafin shiga tsakani yayin da ake gano masu rauni a cikin al’umma,” in ji shi.
Wani bangare na iyalai da suka amfana sun yaba da matakin da kungiyar ta yi, inda suka bayyana ta a matsayin ceton rayuka, tare da bayyana cewa da yawa ba sa iya biyan kudin magani musamman a yankunan karkara. (NAN)(www.nannewa.ng)
HMH/ADA
Deji Abdulwahab ne ya gyara
=====
Mutane miliyan 1.3 ne rashin tsaro ya raba da muhallansu a Arewa maso Yamma – IOM
‘Yan Najeriya sun nemi gwamnati ta shiga tsakani kan aikin aikin da kungiyar NUPENG, IPMAN ta kira Man fetur
‘Yan Najeriya sun nemi gwamnati ta shiga tsakani kan aikin aikin da kungiyar NUPENG, IPMAN ta kira
Man fetur
By Ibukun Emiola
Ibadan, Satumba 8, 2025 (NAN) Yajin aikin da wasu jiga-jigai bangaren masu ruwa da tsaki suka shelanta ya fara ne a ranar Litinin, inda aka rufe gidajen mai da dama a Ibadan, sannan wasu kadan ke sayar da kayayyakin man fetur.
Kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) ya tunatar da cewa kungiyar dillalan man fetur ta kasa IPMAN, shiyyar Yamma, da kungiyar ma’aikatan man fetur da iskar gas ta Najeriya (NUPENG) sun ba mambobinsu umarnin shiga yajin aikin.
IPMAN da NUPENG sun kaddamar da yajin aikin ne domin nuna rashin amincewarsu da shirin kamfanin matatar man fetur na Dangote tare da MRS Energy Ltd na fara rabon kamfanin Premium Motor Spirit (PMS) kai tsaye.
Wakilin NAN da ya bi diddigin lamarin ya ruwaito cewa, yayin da wasu gidajen man da ke karkashin IPMAN da wasu manyan ‘yan kasuwa ba su bude kasuwanci ba, wasu kuma sun rika gudanar da harkokinsu kamar yadda aka saba.
Har yanzu dai masu ababen hawa da matafiya ba su ji tasirin yajin aikin ba a daidai lokacin da gidajen sayar da man fetur na Kamfanin Mai na Najeriya (NNPC) ke rarraba mai a fadin birnin.
Wani direban dan kasuwa, Mista Alani Adegoke, wanda ya sayi man fetur a tashar NNPC, ya nuna damuwarsa cewa tsawaita ayyukan masana’antu na iya yin illa ga ‘yan Najeriya.
“Muna son gwamnati ta mayar da martani ga wannan rikicin kafin ya barke ya koma wani muhimmin lamari,” in ji shi.
Hakazalika, wani direban babur mai suna Mista Gbenga Oworu, ya bayyana fatan cewa ci gaba da tattaunawa don warware matsalar da ke faruwa za ta kawo dauki cikin gaggawa.
“Ba ma son wani abu da zai kara wa talakawa wahala, da yawa daga cikinmu, idan ba mu fita a rana daya ba, ba za mu iya ci ko samar da abinci ga iyalanmu ba,” in ji shi.
Wata uwa da ‘yar kasuwa, Misis Olubunmi Bamigbade, ta ce duk wata matsala da ake da ita ya kamata a warware kafin dalibai su koma wani sabon zama a ranar Litinin mai zuwa.
“Har yanzu ba mu ji haka ba, amma idan makarantar ta koma kuma batun ya daure, to zai zama babbar matsala ga ‘yan Najeriya.
Bamigbade ya ce “Muna son gwamnatinmu ta tashi tsaye don magance duk wani abu da ke akwai don haka ba za mu sami matsala ba.”
NAN ta ruwaito cewa ana ci gaba da gudanar da harkokin yau da kullum a yankunan Bashorun, Akobo, Ikolaba, Bodija, Ring Road, Oke-Ado, Dugbe da Jericho, saboda yajin aikin bai kawo cikas ga harkokin yau da kullum a birnin ba. (NAN) (www.nannews.ng)
IBK/AOS
=======
Bayo Sekoni ne ya gyara shi
Aikin Hajji: NAHCON ta sanar da N8.5m na aikin 2026, ta ware 3,762 ga jihar Kwara.
Hukumar IOM ta kaddamar da shirin rigakafin rikice-rikice na Yuro miliyan 5.1, don habakar juriya a Katsina, Zamfara
Hukumar IOM ta kaddamar da shirin rigakafin rikice-rikice na Yuro miliyan 5.1, don habakar juriya a Katsina, Zamfara

CDS ya bukaci matasa su rungumi tarbiya, hadin kai
CDS ya bukaci matasa su rungumi tarbiya, hadin kai
Wasanni
By Sumaila Ogbaje
Abuja, 5 ga Satumba, 2025 (NAN) Babban Hafsan Hafsoshin Najeriya (CDS), Janar Christopher Musa, ya bukaci matasan Najeriya da su rungumi hadin kai, da’a da juriya a matsayin jagorar dabi’u don gina kasa.
Musa wanda ya samu wakilcin AVM Nkem Aguyi, Manajan Darakta na Kamfanin Defence Holding Company Ltd, shi ne ya bayar da wannan umarni a lokacin rufe gasar wasannin matasa na barikin soja na Abuja na shekarar 2025.
Ya ce matasa na tunatar da al’umma cewar wasanni ba wai gasa ba ne kawai.
A cewarsa, kowane gudu, kowane wucewa, da kuma duk wani farin ciki ya nuna cewa aikin haɗin gwiwa da abokantaka sun yi zurfi a cikin barikinmu.
“A cikin wannan ruhi ne muke samun karfin sojojin mu da kuma al’ummarmu,” in ji shi.
Ya yabawa dukkan ‘yan wasan, inda ya ce ko sun dauki kofunan gida ko a’a, duk sun yi nasara ne saboda nuna jajircewa da jajircewa da kuma da’a.
CDS ya kuma amince da kalubalen da matasa ke fuskanta, da suka hada da rashin tsaro da shan miyagun kwayoyi.
Ya jaddada cewa ta hanyar aiki mai kyau da jagoranci, sojojin za su ci gaba da tallafawa shirye-shiryen da ke karfafa matasa da karfafa al’umma.
Da yake jawabi a madadin ’yan wasan, Nisi Michael, mai shekaru 15, ya gode wa CDS bisa goyon bayan da yake ba wa matasa da kuma ci gaban wasanni.
Michael ya godewa iyaye, kwamandojin kantomomi, masu horarwa da masu shirya gasar saboda ja-gorarsu da kwarin gwiwa.
Ya ce gasar ta koyar da su da’a, hada kai da juriya da za ta kasance wa tare da su fiye da fagen wasa.
“Ko mun dauki kofi ko a’a, dukkanmu zakara ne,” in ji shi.
Gasar wadda ta dauki tsawon kwanaki hudu ana gudanar da gasar ta hada matasa daga barikokin soji da ke fadin birnin tarayya Abuja a fafatawar da suka yi na kwarewa da jajircewa, amma abu mafi muhimmanci shi ne nuna hadin kai da ‘yan uwantaka.
’Yan wasan da suka fito daga barikokin soji daban-daban da ke babban birnin tarayya Abuja sun fafata a gasar kwallon kafa da kwallon raga da kuma kwallon kwando na maza da mata.
Lungi Barracks ya fito da gwanaye gabaɗaya tare da zinare a ƙwallon ƙafa (rukunin maza); kwallon kwando da wasan kwallon raga a rukuni na maza da mata. (NAN) (www.nannews.ng)
OYS/YMU
Edited by Yakubu Uba
=====

