Category Uncategorized

Tinubu ya ayyana dokar ta baci akan tsaro a fadin kasar

Tsaro

By Muhyideen Jimoh

Abuja, Nuwamba 26, 2025 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu a ranar Laraba ya ayyana dokar ta-baci a fadin kasar tare da ba da umarnin daukar sabbin jami’an soji domin karfafa ayyukan da ake yi a fadin kasar nan.

A wata sanarwa da shugaban ya fitar a Abuja, ya ce rundunar ‘yan sandan Najeriya za ta dauki karin ma’aikata 20,000 nan take, wanda zai kai 50,000 da ake ci gaba da daukar nauyin.

“Ta wannan sanarwar, ‘yan sanda da sojoji sun ba da izinin daukar ƙarin ma’aikata.

“‘Yan sanda za su dauki karin jami’ai 20,000, wanda zai kawo jimillar 50,000,” in ji shi.

Tinubu ya ba da izinin yin amfani da sansanonin masu yi wa kasa hidima na wucin gadi a matsayin wuraren horar da ‘yan sanda gabanin inganta wuraren horar da ‘yan sanda da ake da su.

Ya ba da umarnin cewa jami’an da aka janye daga aikin ba da kariya ga VIP za su yi gaggawar sake horas da su kafin a tura su wuraren da ke fuskantar matsalar tsaro.

Shugaban ya kuma bai wa ma’aikatar harkokin wajen kasar izinin tura kwararrun masu gadin daji domin fatattakar ‘yan ta’adda da ‘yan fashi da kuma fara daukar ma’aikata don tabbatar da wuraren da ke dazuzzuka.

“Ya ‘yan uwana ‘yan Najeriya, wannan lamari ne na gaggawa na kasa, kuma muna mayar da martani ta hanyar tura karin ma’aikatq a kasa, musamman a wuraren da ake fama da matsalar tsaro,” in ji shi

Tinubu ya yabawa jami’an tsaro kan yadda suka samu nasarar kubutar da ‘yan mata 24 da aka sace a Kebbi da kuma masu ibada 38 a jihar Kwara, inda ya ba da tabbacin ci gaba da kokarin ceto sauran wadanda aka yi garkuwa da su a Nijar da sauran jihohin kasar.

Shugaban ya bukaci rundunar sojin kasar da su kasance masu jajircewa da kuma kiyaye da’a, tare da yin alkawarin baiwa gwamnati cikakken goyon baya.

Ya kuma bayyana goyon bayansa ga jami’an tsaro na matakin jiha, ya kuma bukaci majalisar dokokin kasar da ta fara nazarin dokokin da jihohin da ke bukatar ‘yan sandan jihar su kafa su.

Tinubu ya shawarci jihohi da su kiyaye zaman makarantun kwana a lungu da sako na gari ba tare da isasshen tsaro ba, ya kuma bukaci cibiyoyin addini a cikin al’ummomin da ba su da karfi da su nemi karin kariya.

Ya kuma nanata mayar da hankalin gwamnatinsa wajen magance rikicin makiyaya da manoma, inda ya yi kira ga kungiyoyin makiyaya da su rungumi kiwo, su kawo karshen kiwo a fili, da kuma mika makamai ba bisa ka’ida ba.

Shugaban ya jajantawa iyalan wadanda harin ya rutsa da su a jihohin Kebbi, Borno, Zamfara, Niger, Yobe da Kwara, tare da jinjina ma sojojin da suka mutu ciki har da Brig.-Gen. Musa Uba.

“Waɗanda suke so su gwada ƙudirinmu bai kamata su riƙa saka kanmu da rauni ba,” in ji shi.

Tinubu ya bukaci ‘yan Najeriya da su kwantar da hankalinsu tare da lura yayin da ya kamata su bayar da rahoton abubuwan da ba su dace ba, yana mai ba da tabbacin cewa al’ummar kasar za ta shawo kan matsalolin tsaro. (NAN) (www.nannews.ng)

MUYI/BRM

============

Rundunar sojin sama ta NAF ta kashe kwamandan ‘yan bindiga a Shiroro

Harin Jiragen Sama
Daga Sumaila Ogbaje
Abuja, Nuwamba 23, 2025 (NAN) Harin sama na rundunar sojin sama ta Najeriya (NAF) a karamar hukumar Shiroro ta Nijar, ya kashe Babangida, wani babban kwamandan ‘yan bindiga kuma amintaccen Danbindiga Dogo Gideh.

Wata majiya mai tushe ta tsaro ta shaida wa kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) cewa kwamandan ‘yan bindigar da suka mutu ya mutu a ranar 18 ga Nuwamba sakamakon raunukan da ya samu a lokacin wani hari da rundunar sojin sama ta kai a wajen garin Kurebe, inda aka kashe ‘yan ta’adda da dama.

Majiya ta ce mutuwar Babangida ta raunana bangaren Gideh, wanda ke da alhakin kai hare-hare masu yawa a sassan Nijar da jihohin makwabta.

Duk da haka, wata majiya mai tushe ta nuna cewa sace ‘yan makaranta kwanan nan a sassan Kebbi da Niger wataƙila wani ramuwar gayya ne da mayakan da ke biyayya ga kwamandan da aka kashe suka yi.

Majiya ya kara da cewa an ce mayakan suna neman nuna karfinsu bayan sun sha wahala sakamakon hare-haren sama da kasa da aka ci gaba da kai musu.

NAN ta ji cewa a ranar 19 ga Nuwamba, shugabannin al’umma daga Kwaki, Buresidna, Chukuba, Buwidna, Kuchidna, Banda da Shalupe sun ziyarci gidan Palleli na mahaifiyar Gideh, wacce aka gan ta tana jimamin babban mataimaki ga ɗanta.

Wata babbar majiya a tsaro, wacce ta yi magana a boye, ta ce kisan Babangida “babban nasara ne da ya tayar da hankalin sansanin,” amma ta yi gargadin cewa kungiyar na iya kokarin kara daukar fansa kan fararen hula da jami’an tsaro.

Ya kara da cewa an sanya hukumomin tsaro masu dacewa cikin shirin ko-ta-kwana don dakile karin hare-hare da kuma kare al’ummomin da ke cikin mawuyacin hali.

A cewarsa, mazauna yankin sun bayyana jin dadi, suna mai cewa mutuwar kwamandan ta nuna fatan rage hare-haren da suka addabi yankin tsawon shekaru.

Majiya a Hedikwatar NAF, wacce ta tabbatar da cewa ci gaban ya sake nanata ci gaba da kai hare-haren, tare da mai da hankali kan hana hare-haren daukar fansa da kuma ceto wadanda aka sace a fadin jihohin da abin ya shafa.(NAN) (www.nannews.ng)
OYS/SH
=======
Sadiya Hamza ce ta gyara

Yara
Daga EricJames Ochigbo
Abuja, Nuwamba 23, 2025 (NAN) Shugaba Bola Tinubu ya sake nanata kudirin gwamnatinsa na ci gaban yara da walwalarsu yayin da kula da matasa ya kasance muhimmin abu a cikin Shirin Sabunta Fata.

Tinubu ya bayar da wannan tabbacin ne  a Abuja a wani taron gabatar da littafi mai taken “Ikon Matasa: Hanyoyi 50 Don Wahalar da Canji” na Mr Bamidele Salam, dan Majalisar Wakilai, (PDP-Osun)

Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya (NAN) ya ruwaito cewa gabatar da littafin wani bangare ne na masu fafutuka a taron Shugabancin Yara na Kasa na 2025 wanda Shirin Ci gaban Yara na Afirka da Daraja (CALDEV) ya shirya.

Tare da Babban Mataimaki na Musamman ga Majalisar Wakilai ta Kasa (Majalisar Wakilai), Dr Ibrahim Olarewaju, Tinubu ya yaba wa Salam, wanda ya kafa CALDEV saboda jajircewarsa ga ci gaban matasa.

“Gwamnatina ta ci gaba da jajircewa wajen zuba jari a ci gaban yara da walwalarsu a Najeriya, domin kuwa kula da matasa ya kasance muhimmin abu a cikin Shirin Sabunta Fata,” in ji shi.

Ya yi kira ga dukkan mahalarta taron da su yi alƙawarin da ya dace wajen tsara tunanin matasan Najeriya.

Ya ce duk da cewa Salam ya dauki nauyin shirin CALDEV da kan sa, babban aikin zai kasance wajen jagoranci da kuma jagorantar matasan kasar.

Shugaban ya ce tasirin abin da Salam ya yi ba zai bayyana sosai a rayuwar yaran a yanzu ba, amma za a gani a sarari nan gaba kadan.

A cikin jawabinsa, Mataimakin Shugaban Kasa, Sanata Kashim Shettima, ya bayyana gabatar da littafin a matsayin wata shaida mai nuna yuwuwar yaran Najeriya.

Shettima, wanda Babban Mataimaki na Musamman, Dr Kingsley Uzoma ya wakilta, ya yaba wa Salam saboda daidaita aikinsa da hangen nesa na Shugaba Tinubu na karfafa matasa.

“Wannan shiri yana magana kai tsaye ga shugabannin gobe kuma ina yaba wa kungiyar da yaran da ke halartar taron kasa na yara na wannan shekarar,” in ji shi.

Shugaban Ma’aikatan Shugaban Kasa, Mista Femi Gbajabiamila ya ce yaran su ne makomar wannan kasa.

Ya ce duk da cewa suna kanana, ana ganinsu kuma ana sa ran za su kai kasar inda ya kamata ta kasance.

Gbajabiamila ya yaba wa Salam kan yadda yake ci gaba da yin kokari ga tsararraki masu zuwa, yana mai cewa hakan shaida ce ta shugabanci da jajircewa.

“Jagoranci na iya kasancewa a cikinku ko kuma a tilasta muku, amma dole ne a sami wanda zai jagorance ku; wannan shine abin da wannan littafin ke yi.

“Yana ba da jagora ga buƙatun matasanmu kuma ina kira ga dukkan yara da su karanta kuma su sanya darussan cikin darussan,” in ji shi.

A cikin jawabinsa, Salam wanda shine Shugaban Kwamitin Majalisar Wakilai kan Lissafin Jama’a, ya ce an kafa CALDEV a shekarar 2015 don cike gibin da ke cikin tsarin ilimin Najeriya.

A cewarsa, ba kasafai ake saka horar da jagoranci a cikin manhajar karatu ba; ta hanyar Taron Shugabancin Yara na Kasa na CALDEV, yara suna samun damar yin amfani da jagoranci, yin magana a bainar jama’a, da kuma hidimar al’umma.

Dan majalisar ya ce da yawa daga cikin mahalarta taron sun fara ƙungiyoyin sa kai, gudanar da shirye-shiryen rediyo, da kuma jagorantar kamfen ɗin magance auren wuri, aikin yara, da sauran batutuwan zamantakewa.

“A wannan shekarar, kimanin yara 400 ne ke shiga kuma tasirin ya kasance mai ban mamaki,” in ji Salam.

Ya yi kira ga gwamnatocin jihohi da su kwaikwayi shirin a matakin jiha don samar wa matasa a faɗin Najeriya horon jagoranci mai zurfi.

Salam ya ce yara da aka horar da su kuma aka kula da su yadda ya kamata za su iya zama wakilai na canji, inganta zaman lafiya, haƙuri, ilimi, da ci gaban al’umma.

Shi ma da yake magana, Shugaban  Marasa rinjayen na Majalisar Wakilai, Mista Kingsley Chinda (PDP-Rivers) ya yaba wa Salam saboda jajircewarsa ga ci gaban matasa ta hanyar sabon littafin da aka ƙaddamar.

Chinda ya ce yana alfahari da cewa wani memba na majalisar yana tsara makomar yaran Najeriya.

“A matsayinmu na ‘yan Majalisar Wakilai, muna alfahari da cewa ɗaya daga cikinmu yana yin haka.

“Muna alfahari da gaske, kuma muna addu’ar cewa wannan wahayi ya kamata ya ratsa dukkan sauran ‘yan Majalisar,” in ji shi.

Chinda ya ce ba a tuna da gadon shugabanni da masu tunani ba saboda wadata amma saboda hikima da ilimin da suka bari.

Haka kuma, Zainab Gimba (APC-Borno) ta ce Salam ya bai wa matasa murya, misali ga wasu su bi domin matasanmu su sami ƙarfi, ba kawai wannan tsara ba har ma a cikin tsararraki masu zuwa. (NAN) (www.nannews.ng)

EOO/OJI/SH
==========
Maureen Ojinaka da Sadiya Hamza ne suka gyara

Tarin fuka
Daga Christian Njoku
Calabar, Nuwamba 23, 2025 (NAN) Masana kiwon lafiya sun yi kira da a dauki matakin gaggawa da tsari Mai kyau don kawo karshen kyamar da ke tattare da tarin fuka a Najeriya.

Sun kuna yi kira da a fadada hanyoyin samar da kudade, tare da jaddada cewa karuwar nauyin tarin fuka a Najeriya na barazana ga manufofin kiwon lafiya na kasa kuma yana kawo cikas ga ci gaban da aka samu shekaru da dama.

Sun yi gargadin cewa duk da samun ayyukan magani kyauta a duk fadin kasar, kyamar da ke tattare ciwon da karancin kudade, da kuma jinkirin neman lafiya ga mutane na ci gaba da haifar da yaduwar cutar da kuma raunana kokarin mayar da martani ga lafiyar jama’a.

An yi wannan kira ne a lokacin bikin maraba da Kwamishinonin Lafiya da Manyan Daraktocin Lafiya a taron Majalisar Lafiya ta Kasa karo na 66 da aka yi a Calabar, inda masu ruwa da tsaki suka nuna damuwa game da yaduwar cutar tarin fuka a duk fadin kasar.

Sakataren zartarwa na Stop TB Partnership Nigeria, Mr Mayowa Joel, ya bayyana yawan tarin fuka a yanzu a matsayin abin tsoro, yana mai jaddada cewa cutar ta kasance mai yaduwa da kuma warkewa, amma tana ci gaba da yaduwa saboda kyamar da ke tattare da bayanai marasa tushe da kuma jinkirin halayyar neman lafiya.

Joel ya jaddada cewa kyamar da ake nunawa na kawo cikas ga ganewar cutar da kuma ɗaukar magani cikin lokaci, yana kira ga ‘yan Najeriya da su goyi bayan gwaje-gwaje, su ƙarfafa mutanen da abin ya shafa, kuma su fahimci cewa cutar tarin fuka cuta ce da ke buƙatar kulawa ta iska, ba ta hanyar ruhaniya ko la’ana ba.

Ya lura cewa Najeriya na samun kimanin masu cutar tarin fuka 500,000 a kowace shekara, tana matsayi na shida a duniya kuma mafi girma a Afirka, inda ake samun mace-mace ɗaya a kowane minti takwas duk da kasancewar ayyukan bincike da magani kyauta a duk faɗin ƙasar.

Yara suna ci gaba da kamuwa da cutar ba bisa ƙa’ida ba, in ji Joel, yana ambaton sabbin masu cutar tarin fuka 57,000 na yara kowace shekara da kuma sama da 80,000 da suka cancanci magani na rigakafi, duk da haka ƙaramin kashi ne kawai ke karɓar ta a halin yanzu, wanda hakan ke barin mutane da yawa cikin rauni da rashin kariya.

Ya yaba wa Gwamnatin Tarayya, Uwargidan Shugaban Ƙasa Oluremi Tinubu, da Ministan Lafiya Mai Kula da Lafiya, Muhammad Pate, saboda ci gaba da alƙawarin cimma burin kawar da tarin fuka na Najeriya na 2030, yayin da ya yi kira da a ƙara himma wajen aiwatar da shi a matakin jiha da al’umma.

Babban Sakataren Gudanarwa na Asusun Duniya na Ƙasa, Ibrahim Tajudeen, ya yi kira ga jihohi da su rungumi sabbin hanyoyin samar da kuɗaɗen kiwon lafiya, yana mai gargaɗin cewa raguwar kuɗaɗen masu ba da gudummawa yana buƙatar ƙarin jari a cikin gida don ci gaba da ayyukan tarin fuka a duk faɗin ƙasar da kuma faɗaɗa ingantaccen kiwon lafiya na farko.

Tajudeen ya jaddada cewa kashi ɗaya cikin ɗari na Asusun Harajin Haɗin gwiwa da ke ƙarfafa cibiyoyin kiwon lafiya na farko sun Kai sama da 13,200, yana mai jaddada cewa gudummawar masu ba da gudummawa ya kamata ta cika alƙawarin tallafawa gwamnatin tarayya da ta jiha, ba ta maye gurbinsu ba.

Ya kuma ce ya kamata jihohi su yi aiki don rage kashe kuɗi daga aljihunsu don kada wani ɗan Najeriya da aka hana shi kulawa mai mahimmanci saboda farashi, ya ƙara da cewa dole ne su fifita inganci, rigakafin cututtuka, bincike da magani don rage tarin fuka da inganta sakamakon lafiya. (NAN)(www.nannews.ng)

CBN/ESI/AMM
===========
Ehigimetor Igbaugba da Abiemwense Moru ne suka gyara

Hukumar NALDA za ta fitar da mutane 100,000 daga kangin talauci

Talauci
Daga Felicia Imohimi
Abuja, Nuwamba 20, 2025 (NAN) Hukumar kula da filayen noma ta kasa (NALDA) ta ce tana ci gaba da sabunta fatan manyan gonakin da ke Kwara da Ekiti za su fitar da ‘yan kasa kusan 100,000 daga cikin talauci ta kuma samar da ayyukan yi kai tsaye ga mutane 100,000. Ayyuka na kai tsaye 30,000.

Sakataren zartarwa na NALDA, Mista Cornelius Adebayo, ne ya bayyana haka a wajen taron da kungiyar ta shirya a taron rattaba hannu kan yarjejeniyar hadin gwiwa ta CoP30 da MoU da ke gudana a Belem.

Hakan na kunshe ne a cikin wata sanarwa da Adebayo ya raba wa Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya (NAN) a Abuja ranar alhamis.

Ya bayyana kadarorin a matsayin daya daga cikin manyan ayyukan kungiyar a karkashin shirin Shugaban Kasa Bola Tinubu na Renewed Hope.

Ya ce su ne manya-manyan matsugunan noma wadanda suka kai kadada 5,000 zuwa 25,000.

A wata sanarwa da Adebayo ya raba wa Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya ranar Alhamis a Abuja, ya ce an fara kadarorin na farko a Ekiti da Kwara da sama da hekta 1,200 da kadada 1,050 da ake nomawa.

Ya ce, shirin da hukumar ta yi na samar da rance ba wai kawai maganin yanayi ba ne, har ma da sake fasalin zamantakewa da tattalin arziki da ke baiwa manoma dama.

Adebayo ya bayyana cewa a karkashin Mega Farm Estates, kowane manomi an ware masa kadada biyar na filin noma.

Ya ce hakan ya ba su damar samun dorewar kudin shiga na noma tare da cin gajiyar wani kaso na kudaden lamuni na na kasa da ake samu ta hanyar dasa itatuwa da kuma dashen dazuzzuka.

“Manufarmu ita ce mu matsar da ‘yan Najeriya daga kangin masu karamin karfi zuwa tattalin arziki na gaskiya ta hanyar hada yawan amfanin gona tare da samun kudin shiga, manoma za su iya zama masu zaman kansu, masu wadata da kuma gasa a duniya
.
“A matsayin wani bangare na tsarin dorewarsu, kowace ƙasa za ta sami cikakkiyar shinge na kewaye, wanda NALDA za ta dasa dubban bishiyoyi masu jure yanayin yanayi waɗanda za su iya samar da iskar carbon mai yawa a cikin lokaci.

“Wannan yana tabbatar da cewa bayan samar da abinci da samar da ayyukan yi, manoma a cikin waɗannan wuraren za su iya samun ƙarin kudin shiga daga kasuwannin carbon, wanda zai ba su damar yin canji daga matsayin mai rahusa zuwa ga tattalin arzikin
Najeriya,” in ji Adeba.

” Gudummawarsa ga hanyoyin magance yanayin duniya, musayar ilimi tare da abokan tarayya da ƙarfafa haɗin gwiwa kan hanyoyin tushen yanayi waɗanda ke tallafawa ragewa, daidaitawa, da amfani da ƙasa mai dorewa.

“Mun zo nan ne don nuna ci gaban da Najeriya ke samu ta hanyar gyara shimfidar wurare, sauye-sauyen noma da farfado da shuka a karkashin inuwar NALDA.

“Mun zo nan ne domin ganin ra’ayoyin ‘yan Najeriya na inganta hanyoyin magance yanayin yanayi da karfafa sahihanci da bayyana gaskiya na shirye-shiryenta na carbon.

“Tsarin haɗin gwiwar yana ƙarfafa shirye-shiryen fasaharmu kawai, yana haɓaka daidaitawar rajista, da zurfafa haɗin gwiwa tare da cibiyoyi waɗanda za su iya taimakawa hanzarta tabbatarwa, shiga cikin al’umma, da dorewar dogon lokaci,” in ji shi.

Ya ce, a tsawon shekarun da hukumar ta NALDA ta yi, an fadada aikin gudanar da ayyukanta domin daidaita kai tsaye da alkawurran sauyin yanayi a Najeriya, ta hanyar hada dazuzzuka, da farfado da dazuzzukan, da sarrafa filaye mai dorewa, da inganta nau’o’in halittu a cikin shirye-shiryenta na shuka.

Adebayo ya ce gonakin NALDA a yankuna daban-daban na muhalli na wakiltar daya daga cikin mafi kyawun kadarorin yanayi a Najeriya.

“Suna da damar da za su iya samar da iskar iskar gas mai inganci, da jawo hankalin kudin yanayi, da kuma karfafawa dubban matasa da manoman karkara.

” Kasancewarmu a CoP30 shine don haskaka wadannan yunƙurin kawo sauyi da kuma fayyace kyakkyawan tsarin NALDA Plantation Carbon Roadmap,” in ji shi (NAN)(www.nannews.ng)
FUA/KUA
=======
Edited by Uche

Rashin Tsaro: Tinubu ya dage tafiya zuwa taron G20, AU-E