NAN Hausa - NAN HAUSA

NAN Hausa
Aug, Sat, 2024

Binciken NNPC: An samu karin cece-kuce yayin da ‘yan majalisar wakilai suka ki amincewa da wallafawa

Bugawa

Daga Femi Ogunshola

Abuja, Aug 3, 2024 (NAN) Da alama ‘yan majalisar wakilai na kan hanyar yaki a kan shirin gudanar da ayyukan kamfanin mai na Nigeria National Petroleum Company Ltd. (NNPCL) karkashin Mista Mele Kyari.

A ranar Asabar din da ta gabata ne kungiyar ‘yan majalisar ta sanya tallace-tallace a cikin jaridun kasar guda uku, inda suka bukaci kwamitin hadin gwiwa na majalisar wakilai kan kasa da kasa da su binciki ayyukan Kyari.

Sai dai kuma a wani sabon salo, wasu daga cikin ‘yan majalisar da aka ce suna daga cikin ‘yan majalisar 118, sun shaida wa kamfanin dillancin labarai na Najeriya NAN a Abuja ranar Asabar cewa ba su ba da amincewar su ba kafin a buga.

‘Yan majalisar wakilai 118 ne karkashin jagorancin dan majalisar wakilai Ibori-Suenu Erhiatake, shugaban kwamitin majalisar wakilai a hukumar raya yankin Neja Delta (NDDC), an yi zargin sun sanya hannu a kan littafin.

A cikin tallan, kungiyar ta bukaci a gudanar da bincike na gaskiya kan Kyari, inda ta kara da cewa duk wani kira na yin murabus a wannan mataki bai zama dole ba kuma bai dace ba.

A cikin littafin nasu, kungiyar ‘yan majalisar sun kuma bukaci shugaban kasa Bola Tinubu da ya yi watsi da kiran da aka yi wa babban jami’in gudanarwa na kungiyar NNPC, korar Kyari ko kuma ya yi murabus.

Sun ce kamata ya yi a mayar da hankali wajen marawa manufofin Tinubu baya na sake fasalin harkokin man fetur na kasa.

Daga cikin ‘yan majalisar da suka nisanta kansu daga buga jaridar akwai dan majalisa Sesoo Ikpaher, mataimakin shugaban kwamitin majalisar kan harkokin sufurin kasa, dan majalisa Tochukwu Okere, da kuma dan majalisa Toyin Fayinka.

Shi ma dan majalisar wakilai Philip Agbese, mataimakin kakakin majalisar, wanda aka ce ya amince da buga jaridar, ya musanta amincewar sa.

Agbese dai a wasu rahotannin kafafen yada labarai, ya bukaci Tinubu ya kori Kyari tun kafin a fara binciken.

Da NAN ta tuntubi Agbese, ya ce ‘yan majalisar da suka yi wannan tallan ba su nemi amincewar sa ba.

Ya ce ya yi mamakin sanin cewa an sanya shi cikin ‘yan majalisar da suka amince da buga littafin.

Wani dan majalisar da ya nemi a sakaya sunansa, ya shaida wa NAN cewa bai ga daftarin littafin ba kafin a buga shi.

Da na yi shawara a kan haka. Wadanda suke bayansa sun kira ni suka ce suna aiki a kan wani abu; Ban san tallar da suke yi ba ce,” dan majalisar ya shaida wa NAN.

Idan dai za a iya tunawa Agbese da kungiyar wasu ‘yan majalisar a karkashin wata kungiya mai suna Energy Reforms and Economic Prosperity, sun yi kira da a tsige Kyari.

Kungiyar ta dage cewa Kyari ya kawo cikas ga bunkasuwar harkar man fetur ta yadda ya dakile ci gaban tattalin arzikin al’umma. (NAN) (www.nannews.ng)
ODF/KUA
========

Uche Anunne ne ya gyara

NAN Hausa
Aug, Sat, 2024

Lafiya , Tsaro

Wata Ƙungiya ta jaddada mahimmancin ƙidayar jama’a don cimma muradun SDGs

ƙididdiga

By Folasade Akpan

Abuja, Aug. 3, 2024 (NAN) Kungiyar Tattalin Arzikin Kasa ta Najeriya (NESG) ta jaddada muhimmancin gudanar da kidayar gidaje da yawan jama’a ta kasa domin cimma muradun ci gaba mai dorewa na Majalisar Dinkin Duniya (SDGs).

Babban jami’in kungiyar, Dr Tayo Aduloju, ya jaddada mahimmancin hakan a wata hira da kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) a ranar Asabar a Abuja.

Aduloju ya ce amintattu kuma akan lokaci da kuma bayanan alƙaluma suna da mahimmanci wajen sa ido kan ci gaban SDG.

Ya kara da cewa, kwazon da Najeriya ta samu a cikin rahoton ci gaba mai dorewa na 2024, ya nuna matukar kalubalen da ke tattare da tsarin SDG daban-daban, inda ta samu maki 54.6, inda ta zo ta 146 a cikin kasashe 167.

Ya ce “mahimman bayanai sun nuna yawan talauci, rashin abinci mai gina jiki da rage yara, tare da batun sakamakon kiwon lafiya, karancin samun ilimi da kuma rashin daidaito tsakanin jinsi.

“Rahoton SDGs ya nuna cewa kusan rabin al’ummar kasar na rayuwa cikin talauci (kashi 31.4 a kasa da dala 2.15 a kowace rana da kashi 49.0 cikin dari kasa da dala 3.65 a rana).

“Kashi 15.9 cikin 100 na rashin abinci mai gina jiki (kashi 15.9) da raguwar yara (kashi 31.5 cikin 100), dangane da sakamakon kiwon lafiya kamar yawan mace-macen mata masu juna biyu na 1,047 a cikin 100,000 da suka haihu da kuma tsawon rayuwa na shekaru 52.7 kacal.

“Samar da ilimi yana da iyaka, tare da adadin masu shiga makarantun farko na kashi 64.4, kuma daidaiton jinsi ya kasance kalubale, inda kashi 3.9 cikin 100 na kujerun majalisar dokoki ke da mata”.

Babban jami’in ya bayyana cewa ƙidayar ƙidayar na iya yuwuwar samar da ingantaccen bayanai game da alamomin SDG kusan 90, ko dai kai tsaye ko ta hanyar hasashen yawan jama’a dangane da bayanai.

Ya kara da cewa, bayanan kidayar da Najeriya ta yi a baya na kawo cikas wajen sa ido da kuma cimma manufofinta yadda ya kamata, wanda ke kawo cikas ga ci gaba mai dorewa.

Ya lura cewa “wani muhimmin al’amari da ya kamata a yi la’akari da shi shi ne jinsi da haɗa kai da jama’a. Rashin ingantattun bayanan ƙidayar jama’a yana shafar ƙoƙarin haɓaka daidaiton jinsi (SDG 5) da haɗa kai da jama’a.

“Fahimtar rarraba yawan jama’a ta hanyar jinsi yana da mahimmanci don magance bambance-bambancen jinsi, kuma ba tare da cikakkun bayanai ba, ƙoƙarin na iya kuskure ko kuma ya gaza.

“Kaddamar da SDGs game da ‘barin kowa a baya’ da ingantattun bayanan alƙaluma suna da mahimmanci don tabbatar da cewa ƙungiyoyi masu rauni kamar naƙasassu, ƙaura da waɗanda ke zaune a cikin tarkace suna samun isassun wakilci a tsare-tsaren ci gaba da manufofin.

“Ba tare da sabbin bayanai ba, an lalata yunƙurin samun ci gaba mai ma’ana da daidaito.”

Aduloju, ya bayyana cewa gudanar da kidayar jama’a na da matukar muhimmanci ga Najeriya, inda ya kara da cewa idan aka kammala kidayar cikin lokaci kuma cikin nasara zai magance kalubale da dama.

NAN ta ruwaito cewa Najeriya ta gudanar da kidayar jama’a ta karshe a shekarar 2006.

Dangane da shawarwarin shirin aiwatar da ayyuka na taron kasa da kasa kan yawan jama’a da ci gaba (ICPD) (PoA), yakamata a sake gudanar da wani kidayar a shekarar 2016.

A shekarar 2023, tsohon shugaban kasa Muhammadu Buhari ya amince da gudanar da kidayar daga ranar 3 ga watan Mayu zuwa 7 ga watan Mayu, amma aka dage zaben, inda ake sa ran shugaba Bola Tinubu zai tsaida sabuwar ranar.

Sai dai shugaban hukumar kidaya ta kasa Alhaji Nasir Kwarra ya ce ana ci gaba da kokarin ganin an gudanar da kidayar jama’a nan ba da dadewa ba.

Kwarra ya ce hukumar ta shirya kuma tana jiran amincewar shugaban kasa don gudanar da kidayar kuri’un. (NAN)( www.nannews.ng )

FOF/TAK/HA

Edited by Tosin Kolade/Hadiza Mohammed-Aliyu

NAN Hausa
Aug, Sat, 2024

Siyasa , Tsaro

Gwamnatin Jihar Neja ta kammala shirye-shiryen farfado da bikin wasannin ƙananan hukumomi

Biki

By Obinna Unaeze

Minna, Aug. 3, 2024 (NAN) Gwamnatin Neja ta ce ta kammala shirye-shiryen farfado da bikin wasanni tsakanin kananan hukumomin jihar.

Daraktan wasanni a ma’aikatar raya wasanni ta jihar, Alhaji Baba Sheshi ne ya bayyana haka a wata hira da kamfanin dillancin labarai na Najeriya NAN a ranar Asabar a Minna.

Ya ce makasudin gudanar da wannan biki shi ne a tabbatar da komowar matasa da bunkasa wasannin motsa jiki a jihar.

Ya kara da cewa, “mun yi jerin tarurruka da sakatarorin wasanni a kananan hukumomi 25 kan yadda za a farfado da bikin wasanni tsakanin kananan hukumomin da ya tsaya shekaru da dama da suka gabata.

“Baya ga yin amfani da bikin don farfado da wasannin motsa jiki, muna son ganin yadda za mu yi amfani da shi wajen magance tashe-tashen hankulan matasa.”

Ya bayyana cewa ganawar da suka yi da sakatarorin wasanni na kananan hukumomi sun samar da wayar da kan jami’an wasanni a matakin kananan hukumomi tare da kara musu kwarin gwiwa.

Daraktan ya kuma ce gwamnati ta amince da atisayen na ci gaba da aiki ga ma’aikatan gwamnati.

A cewarsa, Gwamna Umaru Bago, ya amince da aikin kiyaye lafiyar ma’aikatan gwamnati na wata-wata a fara aiki a karshen watan Agusta.

Sheshi ya ce hakan zai taimaka wajen samar da ma’aikatan gwamnati da suka dace da tunani da jiki don gudanar da ayyukansu.

Ya ce atisayen zai samar da hanyar haduwa da ma’aikata da tunani kan ayyukansu, da samar da hadin kai da sada zumunci a tsakanin ma’aikatan. (NAN) (www.nannews.ng)

OCU/DE/HA

==========

Dorcas Jonah/Hadiza Mohammed-Aliyu ta gyara

NAN Hausa
Aug, Sat, 2024

Tsaro

‘Yan sanda sun zargi Amnesty game da asarar rayuka da aka yi a zanga-zangar

Zargi

Zuwa Litinin Ijeh

Abuja, Aug. 3, 2024 (NAN) Rundunar ‘yan sandan Najeriya ta yi watsi da cewa “ba gaskiya ba ne”, ikirarin da Amnesty International ta yi na cewa mutane 13 ne suka mutu tun bayan fara zanga-zangar a fadin kasar.

Jami’in hulda da jama’a na rundunar, Olumuyiwa Adejobi, a wata sanarwa da ya fitar ranar Asabar a Abuja, ya tuna cewa Amnesty, a cikin rahotonta, ta yi zargin cewa mutane 13 ne suka rasa rayukansu tun bayan fara zanga-zangar a ranar Alhamis.

Kakakin ‘yan sandan ya ce Amnesty ta kuma yi zargin cewa da gangan jami’an tsaro sun yi amfani da dabarun da aka tsara don kashe mutane yayin gudanar da tarurruka, kuma sun yi amfani da bindigogi a matsayin dabarar gudanar da zanga-zangar.

Ya ce ikirarin da Amnesty International ta yi ba gaskiya ba ne, inda ya ce ba a samu harbe-harbe da jami’an tsaro suka yi ba.

“A Borno, mutane hudu 8 ne suka rasa rayukansu sannan wasu 34 suka samu munanan raunuka a wani harin ta’addanci da wasu da ake zargin ‘yan kungiyar Boko Haram/ISWAP ne suka kai wajen zanga-zangar tare da tayar da wata na’ura mai fashewa (IED).

“An kuma samu labarin wani lamari da ya shafi wata mota kirar Honda Prelude da ba ta yi rajista ba da ta ci karo da masu zanga-zangar, wanda ya yi sanadin mutuwar fararen hula biyu.

“Wani lamarin kuma ya faru a jihar Kebbi inda wasu mutane suka taru suka yi awon gaba da wani shago, ana cikin haka sai wani dan banga na yankin ya harbe daya daga cikin barayin.

“Wannan ya kawo adadin wadanda aka kashe tun farkon zanga-zangar zuwa bakwai, ba 13 ba kamar yadda Amnesty International ta yi ikirari,” in ji shi.

Kakakin ‘yan sandan ya ce ba a samu asarar rai ba tun da aka fara zanga-zangar baya ga shari’o’i bakwai da aka ambata.

Adejobi, ya ce an samu aukuwar lamarin fashi da makami, kone-kone, barna, sace-sacen cibiyoyin gwamnati da masu zaman kansu, da barnata dukiyoyin jama’a da na masu zaman kansu a yayin zanga-zangar.

Ya ce an kama su ne dangane da aikata laifuka tare da kwato da dama daga wadanda ake zargin, yayin da ake ci gaba da zanga-zangar.

Adejobi ya ce jami’an ‘yan sandan Najeriya da aka tura domin gudanar da zanga-zangar sun yi aiki da kwarewa kuma sun kauracewa amfani da muggan makamai.

Ya ce an yi amfani da barkonon tsohuwa wajen tarwatsa kungiyoyi, inda masu zanga-zangar suka tada tarzoma.

A cewarsa, ko da jami’anmu da ke bakin aikinsu aka kai wa hari tare da jikkata su, ‘yan sanda sun kama su ta hanyar amfani da barkonon tsohuwa kawai da ke nuna matukar kamun kai.

Ya ce tun da farko rundunar ‘yan sandan Najeriya ta sake jaddada aniyar ta na gudanar da ayyukan ta bisa ka’ida da kwarewa da tabbatar da doka da oda.

Adejobi, don haka, ya bukaci ‘yan ƙasa da mazauna yankin da su yi watsi da “rahotanni marasa tushe da ruɗani da ake yadawa kan zanga-zangar”. (NAN) (www.nannews.ng)

IMC/AMM

========

Abiemwense Moru ne ya gyara

NAN Hausa
Aug, Sat, 2024

Siyasa

Zanga-zanga: Sanatocin Arewa sun yi kira ga matasa da su yi hakuri

Zanga-zanga

By Kingsley Okoye

Abuja, Aug 3,2024(NAN) Kungiyar Sanatocin Arewa ta yi kira ga matasa da sauran ‘yan Najeriya da su kara hakuri kan zanga-zangar da ake yi a kasar.

Ya ce hakan ya zama wajibi idan aka yi la’akari da tashe-tashen hankula da aka yi ta haifar da hasarar rayuka da dukiyoyi.

Shugaban kungiyar, Sen. Abdulaziz Yar’adua ya bayyana haka a wata wasika da ya aike wa matasan Najeriya da aka mika wa Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya NAN a Abuja ranar Asabar.

“Ina rubuto muku a yau a matsayina na shugaban kungiyar Sanatocin Arewa, tare da nuna matukar damuwa da fatan makomar kasarmu mai girma.

“Duk da yake hakkin ku ne na dimokuradiyya ku shiga zanga-zangar lumana don amsa bukatunku, yana da mahimmanci ku gane cewa yawancin zanga-zangar sun ƙare cikin tashin hankali.”

A cewarsa, zanga-zangar da ake yi a halin yanzu ta haifar da asarar rayuka da dukiyoyi a wasu jihohin, lamarin da ya kai ga kafa dokar hana fita.

Wannan a cewarsa, duk da irin kiraye-kirayen da ‘yan Najeriya masu kishin kasa, da suka hada da malaman addinin Islama da na Kirista suka yi, inda suka ba da shawarar a yi la’akari da wasu hanyoyin da za a tattauna da gwamnati.

“Saboda haka, ina so in yi kira ga wadanda suka shirya zanga-zangar a fadin kasar da su yi tunani a kan abin da ya faru a ranar farko ta zanga-zangar,” in ji shi.

‘Yar’aduwa ya ce Shugaba Bola Tinubu ya san kalubalen da ‘yan Najeriya ke fuskanta, kuma yana bakin kokarinsa wajen magance matsalolin.

Ya ce Tinubu ya nuna kudirinsa na kyautata rayuwar ‘yan kasa ta hanyar kara mafi karancin albashi bayan ya shiga tattaunawa mai ma’ana da kungiyar kwadago ta Najeriya. (NLC).

“Wannan babbar nasara ce, kuma shaida ce ga shirye-shiryen sa na saurare da yin aiki tare.

“Bugu da kari, gwamnati ta kaddamar da tsare-tsare na walwala da jin dadin jama’a kamar na musayar kudi, tsarin basussuka, da asusun zuba jari na matasa na kasa Naira biliyan 110 da dai sauransu domin rage wahalhalun da ‘yan Najeriya ke fuskanta na tattalin arziki.

“Bugu da ƙari kuma, wannan gwamnatin ta ba wa ɗaliban da ba su da talauci damar samun lamuni da kammala karatunsu na jami’a.

” Wannan wani shiri ne da ba a taba yin irinsa ba a tarihin kasarmu.

“Shugaban ya kuma rattaba hannu kan kwamitocin ci gaban Arewa maso Yamma da Kudu maso Gabas domin kawo cigaba a kusa da tushe.”

Don haka ‘Yar’aduwa ya bukaci matasa da su baiwa gwamnati damar aiwatar da manufofinta da shirye-shiryenta.

A cewarsa, akwai bukatar a kara hakuri da baiwa gwamnati damar aiwatar da manufofinta.

“Bari mu shiga tare da gwamnati a kan teburi, mu raba ra’ayoyinmu da damuwarmu.

“Tare, za mu iya gina kyakkyawar makoma ga kanmu da kuma tsararraki masu zuwa.

“Ku tuna, matasa su ne shugabannin Najeriya nan gaba, kuma alhakinsu ne su tsara makomar kasarmu.

“Mu yi haka da hikima, da hakuri, da fahimta, da fatan Allah Ya yi muku jagora da ayyukanku.” (NAN) www.nannews.ng

KC/SOA

Oluwole Sogunle ne ya gyara

NAN Hausa
Aug, Sat, 2024

Labaran Yau da Kullum

Tinubu ya taya Sen. Shuaib Salisu murnar zagayowar ranar haihuwa

Taya murna

Abuja, Aug. 3, 2024 (NAN) Shugaban kasa Bola Tinubu ya taya Sen. Shuaib Salisu murnar cika shekaru 60 a duniya.

Salisu ya wakilci Gundumar Sanatan Ogun ta Tsakiya, kuma shi ne Shugaban Kwamitin Majalisar Dattawa kan ICT da Tsaro ta Intanet da Mataimakin Shugaban Kwamitin Yada Labarai da Yada Labarai na Majalisar Dattawa.

Shugaba Tinubu, a wata sanarwa da mai magana da yawunsa, Cif Ajuri Ngelale ya fitar, ya yabawa Salisu bisa kasancewarsa mai fada a ji kan muhimman al’amura a majalisar dokokin kasar.

Shugaban ya lura da irin gudunmawar da Salisu ya bayar da kuma sadaukar da kai ga harkokin majalisar dokokin kasar.

“Shugaban ya yi wa Sen. Salisu fatan samun karin shekaru masu yawa cikin koshin lafiya da kuma karin karfi a hidimarsa ga kasa,” inji shi. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/AMM

=======