All posts by Habibu Harisu

Ganawa

By Salif Atojoko

Abuja, Satumba 12, 2024 (NAN) A ranar Laraba ne Sarki Charles III ya tarbi shugaban kasar Najeriya, Bola Tinubu, a fadar Buckingham da ke birnin Landan na kasar Birtaniya domin wata ganawar ta musamman.

Mista Bayo Onanuga, mai baiwa shugaban kasa shawara na musamman kan yada labarai da dabarun sadarwa, ya fada a wata sanarwa da ya fitar a ranar Alhamis, ya ce taron ya nuna kyakykyawan alakar da ke tsakanin Najeriya da Birtaniya.  

Ya ce wannan shi ne ganawar shugabannin biyu na farko tun bayan da suka hadu a Dubai a taron COP 28 na yanayi a bara. 

“Taron na baya-bayan nan ya kasance bisa bukatar Sarki.

“Dukkan shugabannin biyu sun tattauna batutuwan da suka shafi zamantakewar duniya da na shiyya-shiyya, inda suka mai da hankali kan kalubalen gaggawa da sarkakiya na sauyin yanayi,” in ji Onanuga.

Ya ce Tinubu da Sarki Charles sun kuma binciko yiwuwar yin hadin gwiwa tare da sa ran taron COP 29 da za a yi a Azerbaijan da kuma taron shugabannin kasashen Commonwealth (CHOGM) a Samoa.

“Shugaba Tinubu ya nanata kudurin Najeriya na ganin an magance sauyin yanayi ta hanyar da ta dace da manufofin tsaron makamashin kasar yayin da ya tabbatar da a shirye Najeriya take ta rungumi dabarun zamani na duniya don dorewa. 

Onanuga ya ce “A yayin tattaunawar tasu, shugabannin biyu sun yi musayar ra’ayoyi kan sabbin hanyoyin samar da kudade, tare da bayyana sha’awar juna wajen karfafa hadin gwiwa ta hanyar amfani da matsayin shugabancin Najeriya a Afirka da kuma Commonwealth,” in ji Onanuga. (NAN) (www.nannews.ng)

SA/AMM 

=====

Abiemwense Moru ne ya gyara

Abinci

By David Adeoye

Iseyin (Jihar Oyo) Satumba 11, 2024 (NAN) Ministan Albarkatun Ruwa da Tsaftar muhalli, Mista Joseph Utsev, ya ce wadatar abinci a Najeriya shi ne abin da gwamnatin Shugaba Bola Tinubu ta sa gaba.

Utsev ya bayyana haka ne a ranar Larabar da ta gabata a yayin wani rangadin tantancewa a sashen kula da noman rani na ” Centre Pivot Irrigation Project” da ke Iseyin a jihar Oyo.

A cewar ministan, aikin samar da abinci, samar da ayyukan yi da inganta tattalin arzikin kasa ya yi daidai da ajandar manufofin shugaban kasa.

Ya kuma jaddada kudirin gwamnatin tarayya na samar da kayayyakin da ake bukata wadanda za su bunkasa samar da abinci.

Ya ce ci gaba da bai wa sashen noman rani na jihar Ogun hadin gwiwa da cibiyar samar da wutar lantarki ta kasa, wani bangare ne na kokarin karfafa noman rani.

“An fara aikin noman rani na Middle Ogun a shekarar 1990, kuma manufar aikin shine a samar da fili kimanin hekta 12,000 a noman.

“Lokacin da aka fara aikin an yi amfani da man dizal ne wajen samar da wutar lantarki amma yanzu mun canza tsarin samar da wutar lantarkin zuwa hasken rana da wutar lantarki ta kasa saboda tsadar mai na dizal da wasu dalilai,” inji shi. .

Ministan ya bayyana cewa an kai kashi 95 cikin 100 na aikin hada cibiyar da cibiyar sadarwa ta kasa, yayin da aikin bayar da agajin gaggawa ya kai matakin kamala na kashi 85 cikin 100.

“Daga abin da muka gani a yanzu, za mu iya cewa tsarin da ke gudana zai iya kai ga kammalluwar ayyukan.

“ Kuma, za a fara gyaran dukkan sauran wuraren ban ruwa nan ba da jimawa ba, kuma cibiyar za ta fara aiki gadan-gadan nan da shekaru biyu zuwa uku masu zuwa.

“Don haka, za a fara aiki da dukkan fadin hecta 12,000 na fili da muka yi niyyar samarwa,” in ji shi.

Alhaji Dauda Ademola, shugaban kungiyar manoman aikin noman rani ta Ogun ta tsakiya, Iseyin, ya yabawa gwamnatin Tarayya bisa gaayyukan da take gudanarwa a cibiyar.

Ademola ya bukaci gwamnati da ta kara himma wajen ganin an gaggauta kammala ayyukan da sauran kayayyakin da za su bunkasa noman rani. (NAN) (www.nannews.ng)

DAK/CHOM/MAS

===========

Chioma Ugboma da Moses Solanke ne suka gyara

Al’adu

By Ibukun Emiola

Ibadan, Satumba 11, 2024 (NAN) Wani kamfanin Burtaniya na fasahar zamani mai aiki da na’ura mai kwakwalwa ya ƙaddamar da samfurin karatu na zamani, ‘AE Learning’, don haɓaka harsuna da al’adun Najeriya tare da haɗakar harshen Jamusanci. 

Kamfanin dillancin labarai na Najeriya (NAN) ya ruwaito cewa kamfanin mai suna Afro-European Business Services Limited da ke Burtaniya, ya bayyana hakan ne a Ibadan ranar Laraba.

Babban Jami’in Kamfanin, Oluseun Durowoju, ya ce AE Learning shi ne taimaka wa dunkulewar al’adu daban-daban ta hanyar koyar da harsunan asali na Najeriya da sauran na Afirka.

A cewarsa, hanyar koyon an yi ta ne ga duk wanda ke son ya fara daga tushe ko kuma ya fahimci harsuna da al’adu daban-daban.

Ya ce koyon zai fadada zuwa sauran harsunan Afirka don saukaka fahimtar harsunan, da alaka da su da kuma saukakawa ga dalibai.

“Ko dai yaran da aka haifa a wajen Najeriya, wadanda ke da alaka da Najeriya, har ma da yaran da ke cikin Najeriya, wannan samfurin namu da malamanmu za su sa ya zama mai sauki da jin daɗi don koyon kowane yaren,” in ji shi.

Durowoju ya ce samfurin zai bude idanun duniya don fahimtar harsuna da al’adun Afirka da kyau, ta yadda za a inganta jituwa da haɗin kai.

Ya ci gaba da cewa fahimtar harsunan zai ba da ma’ana cika zaman tare, ya kawo canji kuma mafi mahimmanci ya sa mutum ya samu yarda da asalinsu na kakanni.

“Koyon AE an yi niyya ne don samar da samari na yanzu har ma da manya su san harsunansu na asali, baya ga yaren kasuwanci na duniya,” in ji shi.

Durowoju, wanda ya jaddada matsayin Babban Jami’in Ƙirƙirar kafar, ya bayyana cewa kamfanin ya kuma yi niyyar kawo manyan harsunan duniya ga masu sauraro a Afirka cikin sauƙi. 

Wannan, in ji shi, zai samar da damammaki ga ‘yan Afirka na gida da waje, don koyo da kuma zama masu mu’amala da fahimtar harsunan waje daban-daban tare da taimakawa cikin saukin fahimtar wasu al’adu.

Babban Manajan Kayayyakin Kamfanin, Oluseyi Sodiya, ya bayyana kyakkyawan fata game da wannan samfurin, yana mai cewa, wani ra’ayi ne da aka tsara na samar da hanyoyin da za a rage matsalolin harshe wajen ciyar da rayuwar bil’adama gaba.

“Zai taimaka wajen inganta zaman lafiya tsakanin kowace kabila ta hanyar fahimtar al’adun juna, haka kuma zai taimaka matuka wajen inganta harkokin kasuwanci, mu’amalar jama’a da kuma alakoki daban-daban,” in ji Sodiya.

Babban manajan samfurin ya sanar da judanya da mutane 100 na farko don yin rajista na watanni biyu da kuma samun ƙarin watanni biyu kyauta.

“Mafi mahimmanci, dandalin yana da sauƙin amfani kuma yana da sauƙin shiga. An shirya kwasa-kwasan nazarin yarurrukan don nazarin kanmu.

“Za ku iya koyo da kan ku da kuma lokacin ku. Darussan gajeru ne, masu dacewa kuma an ƙirƙiresu ta hanyar umarni na gaske, ”in ji shi. (NAN) (www.nannews.ng)

IBK/KOLE/MAS
==========

Remi Koleoso da Moses Solanke ne suka gyara

Ambaliyar ruwa: Shettima ya ziyarci Maiduguri, ya ba da tirela 50 na shinkafa

Shettima 

By Yakubu Uba 

Maiduguri, Satumba 10, 2024 (NAN) Mataimakin shugaban kasa Kashim Shettima ya ziyarci Maiduguri a ranar Talata domin jajanta wa al’ummar Borno kan bala’in ambaliyar ruwa ta Alau da ta raba dubban mutane da gidajensu.

Kashim, wanda ya jagoranci tawagar gwamnatin tarayya zuwa birnin da ke fama da rikici, ya samu tarba daga  Gwamna Babagana Zulum, inda ya kai shi fadar Shehun Borno, Alhaji Abubakar El-Kanemi, wanda shi ma ambaliyar ruwa ta afkawa.

Daga fadar, mataimakin shugaban kasar ya tuka mota zuwa sansanin Bakassi inda dubban mutanen da ambaliyar ta raba da muhallansu ke samun mafaka. 

Shettima ya shaida wa wadanda abin ya rutsa da su cewa gwamnati za ta tallafa musu da tirela 50 na shinkafa.

Ya kara da cewa gwamnati za ta kuma hada kai da hukumar raya yankin arewa maso gabas da sauran hukumomi don ganin ba su shafe sama da makonni biyu a sansanin ba.

NAN ta ruwaito cewa a ranar Talata mazauna Maiduguri sun farka da mummunar ambaliyar ruwa da ta lakume gine-gine da dama tare da kwashe tituna da gadoji.(NAN)

YMU/ETS

=======

Kunar Bakin wake:
Daga Abujah Racheal
Abuja, Satumba 10, 2024 (NAN) Masu fafutukar kula da lafiyar kwakwalwa sun yi kira da a inganta ayyukan kiwon lafiya, wayar da kan jama’a
da kuma bayar da tallafi don magance matsalar Kunar Bakin wake a kasa.

Sun yi wannan kiran ne a wata tattaunawa daban-daban da suka yi da Kamfanin Dillancin Labaran Najeriya a ranar Talata a Abuja domin tunawa da
ranar kunar Bakin wake ta duniya ta 2024 (WSPD).

Ranar 10 ga watan Satumba a kowace shekara a fadin duniya tun daga 2003, a na wayar da kan jama’a game da halayen mutane masu kashe kansu, karin sadaukarwa da kuma nuna bukatar magance matsalolin lafiyar kwakwalwa da kuma rage kyama.

Taken wannan shekara na 2024-2026 shi ne “Canza Labarun Kunar Bakin wake, ” ya mayar da hankali kan “Gane Labarunmu” don haɓakar wayar da kai da bada tallafi.

Mista Ameh Zion, wanda ya kafa wata kungiya mai suna Mandate Health Empowerment Initiative (MHEI), ya ce taken yana nuna muhimmancin
sauya tunanin al’umma game da kunar Bakin wake, boyewa da kyama da bude kofofin bada tallafi.

Ya ce “yana ƙarfafa al’ummomi don tattauna lafiyar kwakwalwa da kunar Bakin wake, da haɓaka yanayin da mutane ke jin daɗin neman taimako
ba tare da tsoron hukunci ba.”

Zion ya yi nuni da cewa, a Najeriya, kyamar da ke tattare da matsalar tabin hankali kan hana mutane neman taimako, lamarin da ke kara ta’azzara matsalar.

Ya bukaci gwamnati da ta samar da tsare-tsare da za su karfafa tattaunawa kan rigakafin kunar bakin wake, yana mai jaddada cewa “kowane zance, komai
kankantarsa, yana ba da gudummawa wajen karya shinge da wayar da kan jama’a.”

Hon. Mohammed Usman, wanda shi ne wanda ya kafa kungiyar Lafiya Wealth Initiative, ya yi wannan kiran a kan samun karin tattaunawa a fili domin rage kyama da kuma daidaita neman taimako.

Usman ya bayyana bukatar shigar da rigakafin kunar bakin wake cikin bada  shawara tare da yin kira ga gwamnatocin jihohi da na tarayya da su ba da fifiko ga
hanyoyin kula da lafiyar kwakwalwa da tsarin tallafi.

Ya ce akwai karancin  kwararrun likitoci a kasar nan, musamman a fannin tabin hankalin da lafiyar kwakwalwa inda ya kara da cewa “ duk da yawan al’ummarta fiye da miliyan 200, Najeriya na da likitan kwakwalwa daya kacal ga kowane mutum miliyan daya.

“Wannan babban gibi ne a cikin samun kulawar lafiyar kwakwalwa.”

Ya kuma yi nuni da cewa, yawancin likitocin masu fama da tabin hankali sun taru ne a birane da yankunan kudancin kasar, wanda hakan ya sa wasu yankunan ba su da wani aiki sosai.

Dokta Ifeoma Nwachukwu, kwararriyar lafiyar tabin hankali, ta jaddada mahimmancin samar da yanayi mai taimako ga lafiyar kwakwalwa.

Ta ce “Tabin hankali yana da mahimmanci kamar lafiyar jiki. Muna bukatar mu karya shirun game da tabin hankali tare da samar da wadatattun albarkatu. “

Nwachukwu ya soki tsarin biyan kuɗi daga aljihu don kula da lafiyar kwakwalwa, tare da lura da cewa matsalolin tattalin arziƙi na iya hana mutane samun magungunan da suka dace, wanda ke iya dagula yanayin su.

Ta kuma yi gargadin cewa matsalolin tattalin arziki na iya haifar da dagulewar lamuran lafiyar kwakwalwa, har ma wadanda ba su da wani yanayi na iya fuskantar tunanin kashe kai
a sakamakon.

Ta shawarci ‘yan Najeriya da ke fuskantar irin wannan damuwa da su nemi taimakon kwararru, maimakon shan wahala cikin shiru ko kuma dogaro da cibiyoyin addini.

A halin da ake ciki,  Ms Funke Akin, wata malamar da ta rasa wani masoyinta har ta kashe kanta, ta ce ta zama mai ba da shawara kan lafiyar kwakwalwa.

Ta ce “mummunan rashi na ɗan’uwana ya sa na ba da shawara don ingantacciyar kula da lafiyar kwakwalwa da tallafi.”

NAN ta tuna cewa rahoton Hukumar Lafiya ta Duniya na 2020 ya nuna cewa kusan kashi 30 cikin 100 na ‘yan Najeriya na da wasu nau’in tabin hankali.

Abubuwa kamar cutar ta COVID-19, batutuwan tsaro, rashin aikin yi, da ƙalubalen tattalin arziƙi sun iya dagula kididdigar. (NAN) (www.nannews.ng).

AIR/HA

Ambaliyar ruwa

By Yakubu Uba

Maiduguri, Satumba 10, 2024 (NAN) Mazauna Maiduguri a Borno sun kasance cikin shirin ko-ta-kwana yayin da ambaliyar ruwa ta mamaye gidaje da dama biyo bayan rushewar madatsar ruwa ta Alau da ta cika mako guda da ya gabata.

A wata sanarwa da Kwamishinan Yada Labarai da Tsaro na Cikin Gida, Farfesa Usman Tar, ya fitar a safiyar ranar Talata mai taken “Flooding Alert for Residents Bank of River” ta bukaci a kwashe mutanen da abun zai shafa cikin gaggawa.

Ya ce, “Saboda yawan ruwan da ba a saba gani ba a bana, muna kira ga daukacin mazauna bakin kogi da su dauki matakin kare kansu da dukiyoyinsu cikin gaggawa.

“Ruwan Alau Dam ya fasa wata tashar da a yanzu haka ke lalata gonaki kuma ruwan ya nufi gabar kogi.”

Tar ya kuma bukaci mazauna yankunan da abin ya shafa da su bi hanyoyin ficewa domin tabbatar da tseratar da lafiyarsu.

Kamfanin Dillancin Labarai na Najeriya ya ruwaito cewa, a karo na karshe da madatsar ruwan ta samu irin wannan matsala shi ne a shekarar 1994, wanda hakan ya haifar da ambaliya da ba a taba ganin irinta ba a Maiduguri inda kusan rabin garin ya cika. (NAN) (www.nannews.ng)

YMU/BRM

==========

Edited by Bashir Rabe Mani